معرفی کتاب: تاریخ تحولات حقوق عمومی در ایران (جلد اوّل _ دوران باستان: دولت های هخامنشی، اشکانی و ساسانی)

دیباچه کتاب به قلم دکتر سید محمد هاشمی

تاریخ درس «عبرت» و «حکمت» است که آدمیزادگان از برکت استعدادهای فردی (اندیشه و فنّ زندگی) و همبستگی اجتماعی بدان راه یافته اند.

آری! عبرت پندِ «بایدها» و «نبایدها» می باشد که گذشتگان تجربه های خوب و بد خود را از کوره راه تاریخ فرا راه آیندگان کرده اند و حکمت درس راستی و درستی است که اندیشمندان و به ویژه فلاسفه، با هدفمندی سعادت انسانی، بدان پرداخته و با بارقه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و دینی، به راه تاریخ روشنی بخشیده اند.

سیاست از جمله مفاهیم تجربی و تدبیری می باشد که در میانه میدان عبرت و حکمت تاریخ، گستره ای از نگرش های منفی و مثبت را به جای گذاشته است تا آنجا که در نزد سطحی نگران «سیاست پدر و مادر ندارد» و در نزد آرمانگرایان «سیاست تدبیر خردمندانه ای است که امنیّت و عدالت را راهی جامعه انسانی می سازد».

با قبول این آرمانگرایی مطلوب، ساماندهی روابط گوناگون فردی و اجتماعی مستلزم وجود همزمان دو نهاد حقوقی (قانون) و سیاسی (حکومت) می باشد که در آن، حکومت بر اساس قانون به اداره امور بپردازد. در این فرایند تاریخیِ منطقی است که «دولت قانونمدار» جایگزین «دولت اقتدارگرا» گردیده و با استقرار سیاست در حقوق، اصل حاکمیّت قانون مبنای اداره امور شده است. با این ترتیب، «حقوق عمومی» که در قرون و اعصار گذشته می توانست فقط «جنبه مفهومی» داشته باشد، هم اینک «جنبه موضوعی» پیدا کرده و فضای علم حقوق را با پیام حیات بخش «تنظیم قدرت حکومتی» و «تضمین حقوق و آزادی های مردمی» فرا گرفته است.

هم اینک حقوق عمومی، با محوریّت اصول اقتدار، حاکمیّت قانون و مسوولیّت حاکمان،  به صورت فراگیر مورد توجّه و نقد و بررسی اندیشمندان حقوق و علوم سیاسی می باشد که تلاش عالمانه آنها افزایش کمّی و کیفی این رشته از حقوق را به همراه دارد.

عبرت و حکمت تاریخ در حقوق عمومی را نیز نباید نادیده گرفت. در این خصوص، تاریخ حقوق ایران دارای محتوای  فراوانی پیرامون حکمرانی با جلوه های هنجاری، ساختاری و رفتاری است  که  نقد و بررسی علمی و حقوقی آن می تواند زمینه ساز گردآوری میراثی گرانبها در عالم حقوق باشد.

در این خصوص،  تلاش دوست عزیز و گرامی جناب آقای امیر حسین نوربخش،  دانش آموخته حقوق عمومی در تألیف و تدوین اثر ارزشمند «تاریخ تحوّلات حقوق عمومی در ایران» (جلد اوّل - دوران باستان: دولت های هخامنشی، اشکانی و ساسانی) شایسته تقدیر می باشد.  تمرکز و عدم تمرکز محلّی، تفکیک منطقی نهادهای حاکم، تقسیمات کشوری و گرایش به فدرالیسم در مفهوم امروزی، نظام اداری، قضائی و نهاد قانونگذاری از جمله موضوعاتی است که با توجّه به شرایط تاریخی و سرزمینی و با نگرش به مفاهیم جدید حقوق عمومی، به طور اصولی  مورد بررسی  و ارزیابی ایشان قرار گرفته است. مطالعه  این اثر ارزشمند برای پژوهشگران و دانشجویان حقوق عمومی بسیار مفید به نظر می رسد.

نسبت به  ادامه کار ایشان در تدوین جلد دوم (ایران میانه و مدرن) آرزوی پیروزی دارم.

برای دریافت فهرست مطالب این کتاب اینجـــــا کلیک نمایید.