گزارش نشست تخصصی «نقد و بررسی عملکرد سازمان ملل متحد در حمایت از زنان قربانی ترور»

گزارش نشست تخصصی «نقد و بررسی عملکرد سازمان ملل متحد در حمایت از زنان قربانی ترور»

تهیه و تنظیم: انجمن دفاع از قربانیان تروریسم

بازتنظیم: وب سایت حقوقی دیداد

نشست تخصصی «نقد و بررسی عملکرد سازمان ملل متحد در حمایت از زنان قربانی ترور» به مناسبت روز جهانی زنان (۸ مارس) به همت انجمن دفاع از قربانیان تروریسم و دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) و همکاری مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران، روز یکشنیه ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) برگزار شد.

در این نشست تخصصی، دکتر سید قاسم زمانی، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، دکتر آرامش شهبازی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، دکتر اعظم آهنگر، محقق رسمی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران و دکتر بهزاد رضوی فرد در خصوص مبانی حمایت از زنان قربانی تروریسم در اسناد بین المللی حقوق بشر، موضوع جنسیت و حمایت از زنان قربانی ترور در کارنامه هفتاد ساله سازمان ملل متحد و همچنین مصائب و مشکلات اجتماعی زنان قربانی ترور سخنرانی کردند.  

انجمن دفاع از قربانیان تروریسم

با بزرگداشت قربانیان ترور، تروریسم را مهار کنیم

با توجه به اقدامات سازمان ملل متحد در راستای تنظیم اسناد بین المللی و ایجاد سازکارهای نظارتی می توان دریافت که موضوع حمایت از حقوق و آزادی های اساسی زنان، از جمله موضوعات مهم و دارای اولویت در این سازمان بوده است. اما با وجود این اقدامات، هنوز مقابله با خشونت علیه زنان مسئله ای است که جای کار بسیار دارد.

در این میان، انجمن ها و نهادهای غیر دولتی مرتبط با قربانیان ترور، بی شک از مهمترین نهادهایی می باشند که با توجه به ارتباط مستقیم با قربانیان و خانواده های آنها شناختی کامل از مسائل مرتبط با آنها دارند و می توانند در راستای ایجاد مکانیسم هایی برای افزایش سطح حمایت از این قربانیان فعالیت کنند.

در واقع، در پی یک حادثه تروریستی، زنان قربانی این حوادث به عنوان آسیب پذیرترین قشر جامعه متحمل صدمات روحی فراوان و غیر قابل جبرانی می شوند. عوارض و آثار ناشی از این حوادث ناگوار همواره در زندگی آنها جاری است. آثار ترور مانند قربانی شدن، از دست دادن عزیزان (پدر، مادر، همسر، فرزند) نومیدی، افسردگی، عدم اعتماد به نفس در قربانیان، باعث می شوند که آنها از نظر عاطفی آسیب شدید ببیند و از نظر اجتماعی دچار شکست شوند.

موضوع کنترل آثار و پیامدهای ترور بر افراد و کل جامعه، و بازگرداندن قربانیان اقدامات تروریستی به ویژه زنان به زندگی عادی، به عنوان یکی از موضوعات اصلی مورد توجه انجمن های حمایت از قربانیان ترور است.

در این راستا احقاق حقوق قربانیان ترور، جبران خسارت وارده بر آنها، و شناخت آلام قربانیان می تواند گامی موثر در جهت کاهش آثار سوء ترور در جامعه باشد.

لذا از  مهم ترین اقدامات سازمان های غیر دولتی در این زمینه باید به موارد ذیل اشاره نمود:

ـ ارائه مشاوره های روانشناختی و درمانی به زنان قربانی ترور، تا از طریق آن بتوان مشکلات روحی آنها را حل کرد و آنها را به زندگی عادی خود در جامعه بازگرداند.

ـ اقدام مثبت دیگر در راستای حمایت از زنان قربانی ترور به دلیل داشتن نقش تعیین کننده در جریان بازسازی جامعه و حمایت از خانواده، حمایت مالی از این زنان است. که بایستی در سطح ملی و بین المللی مورد توجه قرار گیرد.

ـ همچنین سازمان های غیردولتی با همکاری یکدیگر بایستی به ایجاد یک شبکه جهانی متشکل از قربانیان تروریسم جهت شنیدن صدای قربانیان ترور و تقویت این صدا، گامی مهم در راستای مقابله با تروریسم و در نتیجه کاهش عضوگیری این گروه ها مبادرت نمایند.

ـ در پایان باید نهادهای بین المللی، حمایت از قربانیان و آسیب دیدگان تروریسم به ویژه زنان و کودکان را یک وظیفه بین المللی بدانند، و اینکه عاملان اقدامات تروریستی را وادار به تمکین در برابر مقررات بین المللی نموده و زمینه های محاکمه آنها در دادگاه های بین المللی را فراهم کنند.

انجمن دفاع از قربانیان تروریسم نیز با شعار: «با بزرگداشت قربانیان ترور، تروریسم را مهار کنیم»، در راستای رسیدن به جهانی بدون ترور تلاش می کند.

قرائت پیام دبیرکل سازمان ملل متحد توسط آقای محمد رجایی مقدم

کماکان از انکار حقوق زنان و دختران خشمگینم

در ابتدای این نشست آقای محمد رجایی مقدم، معاون مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد، پیام دبیرکل سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی زنان را قرائت کردند. در بخشی از این پیام آمده است که:

«در این روز جهانی زنان، کماکان از انکار حقوق زنان و دختران خشمگینم. در عین حال، تمام افراد در هر جا را مورد تحسین قرار می دهم که در راستای تضمین دانشی تلاش می کنند که منجر به توانمندسازی زنان و پیشرفت جامعه می­شود. اجازه دهید منابع مالی یکپارچه، حمایت شجاعانه و اراده­ سیاسی مصممی را برای دستیابی به برابری جنسیتی در سراسر جهان به کار بندیم. هیچ سرمایه گذاری عظیم تری در آینده­ مشترک ما وجود ندارد.»

الهام جلیزاوی (فرزند قربانی  ترور جلال جلیزاوی)

فریاد مظلومیت زنان قربانی ترور را بشنویم

در ادامه جلسه خانم الهام جلیزاوی، فرزند یکی از قربانیان ترور، متنی را با عنوان «فریاد مظلومیت زنان قربانی ترور را بشنویم» قرائت نمود. در این متن به زنان قربانی ترور و نقش نهادهای بین المللی در دفاع و حمایت از آنها پرداخته شده بود. در بخش هایی از این متن آمده بود:

«مدتهاست جامعه بشری شاهد قربانی شدن زنان و کودکان به دست گروه های تروریستی می باشد، این گروه ها، شدیدترین نقض حقوق بشر را در قبال زنان و کودکان مرتکب شده اند. گروه های تروریستی همچون، داعش، النصره، القاعده، بوکوحرام و مجاهدین خلق، قوانین سخت گیرانه ای را علیه زنان بی گناه تحمیل کرده و آنها را از ساده ترین حقوق انسانی خود محروم ساخته اند.»

روایتی مستند از زندگی جانباز ترور خانم گلرخ مهری

خانم گلرخ مهری یکی از زنان جانبازان ترور و از اقلیت زرتشتی می باشد که در اثر انفجار بمبی در سال ۱۳۶۰ در تقاطع خیابان ولیعصر(عج) و زرتشت که توسط منافقین کار گذاشته شده بود، قطع نخاع شد، و همسرش را نیز در این انفجار از دست داد.

وی در نشست تخصصی «نقد و بررسی عملکرد سازمان ملل در حمایت از زنان قربانی ترور» به روایت روز انفجار و سال های پس از آن که با مشکلات بی شماری برای او و فرزندش همراه بود پرداخت و بیان داشت:

«ساعت ۵ بعد از ظهر ۶ آذر ۱۳۶۰ وارد پمپ بنزین خیابان ولیعصر(عج) تقاطع زرتشت شدیم که ناگهان بمب منفجر شد. اول فکر کردم ماشین نقص فنی پیدا کرده، اما اینطور نبود و در آن لحظه همه چیز را می‌دیدم، دیدم که درختان از هر طرف افتادند، ولی هیچ صدایی را نمی‌شنیدم، سکوت مطلق بود، پسرم رامتین که در آن موقع یک سال و هفت‌ ماه داشت را در بغل گرفته بودم، می‌دیدم که گریه می‌کرد اما صدایش را نمی‌شنیدم، خیلی وحشتناک بود. وقتی دیدم که داریوش از حال رفته و خودم هم نیمه تنم را احساس نمی‌کنم در یک لحظه بین این دنیا و آن دنیا قرار گرفتم و در آن لحظه تنها از خدا خواستم که لطفی در حق ما کند و رامتین را سالم نگه دارد که خوشبختانه همین‌طور هم شد. داریوش که از دنیا رفت من هم نیمه بدنم فلج شد.»

دکتر اعظم آهنگر

تنهایی سهم زنان قربانی ترور

دکتر اعظم آهنگر، محقق رسمی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، دیگر سخنران نشست بودند که با عنوان سخنرانی «تنهایی، سهم زنان قربانی ترور» به بیان مصائب و مشکلات زنان قربانی ترور پرداختند. ایشان ترور را بدترین نوع جنگیدن یاد کردند و به ۱۲ هزار قربانی ترور به دست منافقین و همچنین ترور دانشمندان هسته­ای اشاره نمودند و این اقدامات را نتیجه ضعف و نا کارآمدی دشمنان ملت در قبال رشد و پیشرفت این کشور قلمداد کردند.

ایشان همسران و فرزندان شهدای ترور را قربانی اصلی تروریسم یاد کردند چرا که آثار تروریسم تا ابد بر زندگی آنها جاری است. دکتر آهنگر به آثار سوء روانی پس از حادثه، به همسران قربانی ترور اشاره کردند و مصائب و نارسایی فرهنگی در قبال همسران تنهای قربانیان تروریسم را یاد آور شدند.

خانم دکتر آهنگر ضمن اشاره به فقدان تحقیقات و پژوهش در حوزه قربانیان و بازماندگان تروریسم و آثار پس از این حوادث، ابراز امیدواری کردند که انجمن دفاع از قربانیان تروریسم، مرکز امور زنان ریاست جمهوری و دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و همچنین بنیاد شهید، اقدامات علمی پژوهشی و صحیح در این مورد انجام دهند.

دکتر آرامش شهبازی

جنسیت و حمایت از قربانیان ترور در کارنامه هفتاد ساله سازمان ملل متحد

در ادامه جلسه، دکتر آرامش شهبازی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، سخنرانی خود را با عنوان «جنسیت و حمایت از قربانیان ترور در کارنامه هفتاد ساله سازمان ملل متحد» ارائه کردند. ایشان به دو دسته از ظرفیت ها و سازکارهای سازمان ملل متحد در حمایت از زنان قربانی تروریسم و تحلیل جنسیت و حمایت از قربانیان ترور در کارنامه ۷۰ ساله سازمان ملل اشاره کردند.

دکتر شهبازی در ابتدای سخنان خود ضمن تشریح مفهوم ترور، به موضوع فراگیر شدن تروریسم در عرصه بین الملل اشاره کردند. در بخش تحلیل عملکرد سازمان ملل متحد، ایشان به لزوم آموزش جوامع بین المللی مندرج در قطعنامه ۱۳۲۵ سازمان ملل متحد بویژه برای زنان که  در بیشترین شرایط خطر قرار دارند اشاره کردند، یعنی شرایطی را که در آن گروه های تروریستی، بسیار درگیر مناقشات سیاسی، مذهبی و ایدئولوژیک هستند  که خود می تواند کشتار های جنسیتی را کاهش دهد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی (ره) در ادامه بیان داشت: «به نظر می رسد که اقدام ملل متحد که در قالب اظهار تاسف است کافی نباشد، بلکه باید اقدامی پیشگیرانه نیز داشته باشد و همچنین همکاری سازمان ملل متحد به ویژه با کمیسایای عالی پناهندگان و کمیته ضد تروریسم سازمان ملل متحد، نشان از اهمیت موضوع دارد.»

 ایشان همچنین در بحث ظرفیت ها و سازکارهای سازمان ملل متحد در حمایت از زنان قربانی تروریسم با توجه به وجود برخی اسناد وابسته به سازمان ملل متحد از جمله منشور ملل متحد، کمیسیون مقام زن و نهاد زنان ملل متحد در رابطه با حقوق زنان در چارچوب برنامه ریزی های حمایتی و حفاظتی از زنان، این مورد را زمینه ساز توجه هر چه بیشتر به حقوق زنان در همه عصرها دانستند.

دکتر سید قاسم زمانی

مبانی حمایت از زنان قربانی تروریسم در اسناد بین المللی حقوق بشر

دکتر سید قاسم زمانی، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، سخنران بعدی نشست بودند که به موضوع «مبانی حمایت از زنان قربانی تروریسم در اسناد بین المللی حقوق بشر» پرداختند. ایشان در ابتدای سخنان خود عنوان کردند که زنان قرن هاست که قربانی تبعیض و خشونت های سیستماتیک جوامع خود بوده و هستند و به واسطه اقدامات تروریستی، حق حیات، حق امنیت، حق تعیین سرنوشت، حق مشارکت های سیاسی شهروندان و حق توسعه بشریت در معرض خطر می باشند.

ایشان در ادامه بیان داشتند: «زنان به دلیل آسیب پذیری بیشتر، اهداف مناسبتری برای به گروگان گرفته شدن هستند. تروریسم معلول فقر و بی سوادی، عدم توسعه است و بخش بزرگی از قربانیان خود را از میان زنان انتخاب می کند. برای حمایت از زنان قربانی تروریسم، صرفاً نمی توان دولت ها را مسئول حمایت تلقی کرد، بلکه باید نقش سازمان های غیر دولتی و حتی سایر بازیگران مانند شرکت های فراملی را نیز در نظر داشت.»

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) در ادامه بیان داشت: «تروریسم به عنوان اقدامات خشونت بار سیاسی در اغلب موارد کورکورانه عمل می کند که قربانی خود را بصورت تصادفی انتخاب می کند، چه بسا که هر یک از ما می توانیم قربانی اقدام تروریستی باشیم. او در این مورد به خانم گلرخ مهری، قربانی زن متاثر از اقدامات تروریستی، اشاره کردند و گفتند که ایشان تا پیش از این اقدام تروریستی گمان نمی کردند که قربانی تروریسم خواهند بود. زنان و دختران جدال میان دولت ها و گروه های ترورریستی بوده اند و این قمار حاکمیت ها به بازنده شدن زنان منتهی می شود.»

دکتر زمانی در پایان سخنان خود اظهار امیدورای کردند که با آموزش حقوق بشر و ریشه کن کردن تبعیض علیه زنان و اعمال نهادینه تبعیض مثبت برای زنان، مسیر غلبه بر تروریسم تا حدودی هموار گردد تا از قربانی شدن زنان در اقدامات تروریستی پیشگیری شود.

دکتر بهزاد رضوی فرد

سیاست جنایی و حقوق کیفری به زنان قربانی ترور

دکتر بهزاد رضوی فرد، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، دیگر سخنران این نشست بودند که موضوع سیاست جنایی و حقوق کیفری زنان قربانی ترور را مورد بررسی قرار دادند. ایشان نگاه های سیاست جنایی و حقوق کیفری به زنان قربانی ترور را نگاه اخباری قلمداد کردند که گاهی توسط قانونگذاران این حوزه، نگاه تبعیض آمیزی بوده است. در حوزه حقوق کیفری بین المللی، تبعیض عامل مشدده برای مجازات جنایات بین المللی است و این تبعیض می تواند یک تبعیض جنسیتی باشد. ایشان با بیان این که در کشور ما بیش از ۱۷ هزار نفر قربانی تروریسم شده اند بیان داشتند باید با برگزاری این نشست ها (با همکاری دانشگاه ها، و سازمان های غیر دولتی) همراه با آموزش بیشتر ریشه تروریسم را بخشکانیم.

دکتر حمیدرضا علومی یزدی

دختران و زنان جامعه، قربانیان مستقیم و غیر مستقیم گروه های تروریستی هستند

دکتر علومی، ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، نیز در این نشست در خصوص روز جهانی زنان و مبحث زنان قربانی ترور بیان داشتند که دختران و زنان جامعه، قربانیان مستقیم و غیر مستقیم گروه های تروریستی هستند. اگر در دنیای امروز استفاده دیگری از زنان می شود، جز خشونت و افراطی گری نبوده و محکوم است. ایشان با اشاره به حوادث تروریستی مشهد و شیراز و مناطق مرزی ایران، شمار زیادی از قربانیان را زنان و دختران معرفی کردند. ایشان همچنین ضمن اشاره به همسران شهدای هسته ای و فرزندان آنها به ویژه دختر شهید رضایی نژاد، به تاثیرات عاطفی ترور غیر مستقیم زنان قربانی تروریسم اشاره کردند.

دکتر پوریا عسکری

خشونت های انجام گرفته نسبت به زنان توسط گروه های تروریستی یک فاجعه است

دکتر پوریا عسکری، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، نیز در ابتدای صحبت خود از عملکرد انجمن دفاع از قربانیان تروریسم در موضوع ویژه قربانیان تروریسم که هم موضوعی ملی و هم بین المللی می باشد قدردانی کردند. ایشان ضمن اشاره به آثار تروریسم در ایجاد وحشت و ترس در میان غیر نظامیان، تروریسم را به اشکال و مظاهر گوناگون و با اهداف متفاوت معرفی نمودند و لذا حوزه قربانیان تروریسم را نیز به مراتب قابل افزایش دانستند. ایشان قربانیان تروریسم را شامل قربانیان اصلی ترور، خانواده های ایشان و تمامی کسانی که در حوزه ترس و وحشت ایجاد شده از تروریسم قرار گرفته اند، دانستند.

این استاد دانشگاه، با اشاره به گزارش ۲۰۱۵ دبیر کل سازمان ملل متحد در خصوص خشونت های انجام گرفته نسبت به زنان توسط گروه های تروریستی، از آن به عنوان فاجعه یاد کردند. دکتر عسکری در مجموع عملکرد سازمان ملل متحد در حمایت از زنان را قابل قبول می خواند اما مسیر حرکت برای رسیدن به آرمان حمایت از زنان قربانی ترور را بسیار با فاصله دانستند. ایشان رویکرد امروزی شورای امنیت نسبت به تعرض به زنان در قالب تروریسم را که به عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین الملی قلمداد می شود، یک تغییر رویکرد محتوایی جدید شورای امنیت و ملل متحد به حوزه زنان بویژه قربانیان زن متاثر از اقدامات نظامیان معرفی کردند.

تقدیر از استادان و جانباز ترور خانم گلرخ مهری

در پایان این مراسم از سوی انجمن دفاع از قربانیان تروریسم، به استادان حاضر در نشست به رسم یادبود لوح سپاسی تقدیم شد، همچنین از جانباز ترور خانم گلرخ مهری به دلیل ۳۵ سال صبر و استقامت با وجود آسیب های فراوانی که تروریسم بر زندگی وی وارد کرده است با تقدیم هدیه ای تقدیر شد.