هنرمندان معروف، حقوقدانان گمنام (ایران)

بسیاری از هنرمندان در کنار حرفۀ اصلی خود، شغل دیگری را نیز به صورت سرگرمی و تفننی و یا حتی جدی و حرفه ای دنبال می کنند. در اغلب موارد، هنرمندان رشته هایی که بیشترین نزدیکی را به شغل آنان دارد، به عنوان شغل دوم بر می گزینند؛ برای مثال، بازیگران، به سمت خوانندگی تمایل بیشتری دارند و خوانندگان هم به بازیگری علاقه مند هستند. گاهی نیز هنرمندان سعی می کنند قدم در عرصه های دیگر بگذارند و چالش های  جدیدی را امتحان کنند که رستوران داری، ترجمه و تألیف کتاب، تأسیس و مدیریت بوتیک و سایر فعالیت های مشابه در این دسته قرار می گیرند. اما عده ای هم هستند که مسیرهای سخت تری را انتخاب می کنند که یکی از آنها تحصیل در رشتۀ حقوق و وکالت است. بدیهی است که علم حقوق در محتوا سنخیتی با هنر ندارد و حتی خشکی و جدی بودن حقوق با ظرافت و زیبایی هنر در تعارض است.

در این پرونده به معرفی هنرمندان ایرانی معروفی می پردازیم که به دلایل مختلف رشتۀ حقوق را در کنار مشغلۀ اصلی خود به صورت تفننی یا جدی دنبال کرده و تجارب جدیدی را در این مسیر به دست آورده اند.

[فهرست زیر بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است]

پرویز بهرام در مرداد سال ۱۳۱۲ در شهر بابل در استان مازندران متولد شد. پدر وی از هنرمندان برجسته در رشتۀ گچ بری و آینه کاری بود که آثار وی در بناهای معروف ازجمله کاخ رامسر، میدان ساعت ساری، مجسمۀ دو شیرِ درب ورودی هتل قدیم رامسر و کاخ گلستان قابل مشاهده است.

استاد پرویز بهرام خود از نام های شناخته شده و یا به عبارت بهتر از صداهای شناخته شده و ماندگار ایران است و نام وی در کنار بزرگانِ دوبله خوش می درخشد. از معروف ترین کارهای ایشان می توان به دوبلۀ کارگاه دِرِک (Derrick) در سریال تلویزیونی ای به همین نام و روایتگری او در مستند «جادهٔ ابریشم» اشاره کرد که آشنای گوش بسیاری از ایرانیان است.

نکتۀ جالبی که ممکن است بسیاری نسبت به آن بی اطلاع باشند این است که ایشان دانش آموختهٔ کارشناسی حقوق قضایی و دارای پروانۀ وکالت نیز بود و به صورت حرفه ای نیز به وکالت می پرداخته است. البته ایشان بیشتر به وکالت در دادگاه های جنایی و کیفری علاقه داشت و کمتر پرونده های حقوقی را می پذیرفت. علاقۀ پرویز بهرام به حقوق به حدی بود که حتی پس از کنار گذاشتن حرفۀ وکالت، کتاب‌های حقوقی خود را نگاه داشت و نمی توانست از آنها دل بکند.

صدای خاص وی زمانی که در دادگاه حاضر می شده برای وی دردسرهایی نیز داشته است. برای مثال، زمانی که در دادگاه های مختلف حاضر می شده و سخن آغاز می کرده، همه نگاه ها به سوی او بر می گشته و همه با تعجب به وی نگاه می کردند. بعضی از قضات ازجمله رئیس دادگاه جنایی وقت نیز از وی می خواستند تا ضمن ثبت لوایح مربوطه، به صورت شفاهی نیز مطالب خود را ادا کند تا از شنیدن صدای وی بهره مند شوند.

استاد پرویز بهرام در خرداد سال ۱۳۹۸ پس از سال ها مبارزه با بیماری سرطان خون در تهران و در منزل شخصی خود درگذشت.

روحش شاد و یادش گرامی

رضا جاودانی متولد مهر سال ۱۳۴۸ در مشهد است. وی در سال ۱۳۶۸ وارد صدا و سیمای مرکز خراسان رضوی شد و فعالیت حرفه ای خود را با اجرای برنامه های مختلف و گزارش مسابقات ورزشی آغاز کرد. وی در سال ۱۳۷۶ برای ادامه تحصیل به تهران آمد و همکاری خود را با شبکه ۳ با برنامۀ جُنگ ورزش آغاز نمود. رضا جاودانی با پیوستن به شبکه سه صرفاً به اجرا و تهیه کنندگی برنامه های ورزشی پرداخت و گزارشگری فوتبال را کنار گذاشت. از جمله برنامه‌های معروفی که جاودانی اجرای آنها را برعهده داشته‌ است، می توان به گزارش هاى ورزشی، مردان آهنین، آن سوی نیمکت، بیست چهار ده و سه پاس اشاره کرد.

رضا جاودانی دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی و همچنین وکیل پایه یک دادگستری است. با توجه به تسلط وی به امور و موضوعات تخصصی ورزشی و تحصیل در رشتۀ حقوق و داشتن پروانۀ وکالت، وی گزینۀ مناسبی برای سپردن پرونده های دعاوی باشگاه های ورزشی و یا ارجاع اختلاف جهت میانجیگری و داوری است. همچنین می تواند نقش موثری در ارائه مشاورۀ حقوقی به ورزشکاران و نهادهای ورزشی ازجمله فدراسیون فوتبال ایران داشته باشد؛ هرچند، با توجه به رد کردن پیشنهاد حضور در کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال از سوی وی، به نظر می رسد به تهیه کنندگی برنامه های سیما و حضور در قاب شیشه ای علاقه بیشتری دارد.

داوود رشیدی حائری متولد تیر ۱۳۱۲ در تهران و از خاندان حایری مازندرانی دارای اصالت بابلی است. وی از برجسته ترین بازیگران تئاتر، سینما و تلویزیون و همچنین کارگردان و تهیۀ کننده به خصوص در حوزۀ تئاتر به حساب می آمد. در عرصۀ هنر از داوود رشیدی، عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، محمد علی کشاورز و علی نصیریان با عنوان پنج تن سینمای ایران یاد می شود. وی به خاطر فعالیت‌های متمایز و برجستۀ خود در عرصۀ هنر، موفق به اخذ نشان درجه یک فرهنگ و هنر نیز شده است.

از آنجاییکه پدرش دیپلمات بود، تحصیلات متوسطه را در ترکیه و پاریس به پایان رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. وی فارغ التحصیل کنسرواترا ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس حقوق سیاسی از دانشگاه ژنو بود. البتۀ تحصیل وی در رشتۀ حقوق نه از روی علاقه بلکه به دلیل توصیه و اجبار پدر بود. ماجرا از این قرار است که وقتی داوود رشیدی جوان از تحصیل در رشته طب انصراف دادد و قصد داشت که در رشته تئاتر تحصیل کند، پدرش به شرطی قبول کرد که همزمان در رشته دیگری نیز به تحصیل بپردازد. بنابراین، وی در حالیکه رشته حقوق سیاسی می خواند به تحصیل در رشته تئاتر نیز پرداخت و از آکادمی موسیقی ژنو در رشته کارگردانی تئاتر فارغ التحصیل شد و بلافاصله به ایران برگشت.

وی در سال ۱۳۴۳ به تهران آمد و در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد. سپس گروه تئاتر امروز را پایه گذاری نمود که بازیگرانی مانند پرویز فنی زاده، داریوش فرهنگ، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار، سیاوش طهمورث، مرضیه برومندو سوسن تسلیمی به عضویت در این گروه درآمدند.

استاد داوود رشیدی در شهریور سال ۱۳۹۵ بر اثر ایست قلبی در منزلش در تهران درگذشت.

روحش شاد و یادش گرامی

بهاره رهنما متولد آذر سال ۱۳۵۲ در اراک، بازیگر سینما تلویزیون و تئاتر و همچنین نویسنده است. وی دارای لیسانس ادبیات و فوق لیسانس رشتۀ تئاتر می باشد و در کنار اینها مدرک لیسانس حقوق را نیز اخذ کرده است. اگرچه به رشته حقوق و وکالت علاقه مند است و تمایل دارد تا پروانۀ وکالت را نیز به دست بیاورد، اما مشغلۀ بسیار زیاد در عرصۀ بازیگری و نویسندگی فرصت پیگیری این علاقه مندی را از وی سلب کرده است.

طبق اخبار منتشر شده، در اردیبهشت سال ۱۳۹۹ بهاره رهنما به دنبال شکایت سیروان خسروی از وی به دلیل نسبت دادن اتهامات واهی به سیروان خسروی از سوی دادگاه مقصر شناخته شد و به تحمل ۵۰ ضربه شلاق تعزیزی محکوم گردید. اجرای این حکم به دلیل موقعیت اجتماعی رهنما و همچنین عدم سابقه او، دو سال به حالت تعلیق درآمده است. حکم صادره از سوی دادگاه تجدید نظر استان تهران است. به این ترتیب اگر بهاره رهنما در دوسال آینده مرتکب تخلف شود این حکم نیز خود به خود به اجرا در می‌آید، در غیر این صورت پس از دو سال محکومیت او بی اثر می‌شود. با توجه به اینکه وی تحصیلکردۀ حقوق است و از قوانین و مقررات اطلاعات حداقل مقدماتی دارد، چنین رفتاری که وی را در مظان اتهام و محکومیت قرار دهد، عجیب و تعجب برانگیز است.

داریوش صفوَت در آذر سال ۱۳۰۷ در شیراز متولد شد و از موسیقیدانان و آهنگسازان برجستۀ ایران به حساب می آید که چهره های برجسته ای همچون پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده نزد وی شاگردی کرده اند و بزرگان موسیقی چون جلال ذوالفنون به تعریف و تمجدید از اخلاق و علم و هنر وی پرداخته اند.

در سال ۱۳۳۲ به اخذ درجه لیسانس حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه تهران نائل آمد. در اواخر سال ۱۳۳۹ برای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موسیقی شناسی سوربن به فرانسه رفت. در اولین بازگشتش به ایران در سال ۱۳۴۲، ازدواج نمود و برای تکمیل تحصیلات و تحقیقاتش دربارۀ موسیقی و حقوق مجدداً به فرانسه بازگشت. در سال ۱۳۴۴ از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، موفق به اخذ مدرک دکتری در رشتۀ حقوق بین الملل شد و در همان سال به ایران بازگشت.

اگرچه تحصیلات داریوش صفوت در حوزۀ حقوق و تخصص حقوق بین الملل بود ولی علاقۀ وی به هنر و موسیقی باعث شد تا رشتۀ هنر را برای تدریس انتخاب نماید. از این رو، به عنوان عضو هیئت علمی دانشکدۀ هنر دانشگاه تهران به تدریس رشتۀ موسیقی به دانشجویان و شیفتگان هنر و موسیقی پرداخت و در زمینۀ موسیقی نیز چندین و چند کتاب و مقاله از وی منتشر گردیده است. وی همچنین عضو آکادمی علوم ایران نیز بوده است که اصولاً استادان به نام، شناخته شده و صاحب نظر به عضویت در آن در می آیند.

داریوش صفوت در سال ۱۳۸۵ موفق به دریافت نشان «شوالیه هنر و ادب» گردید که بالاترین نشان هنری کشور فرانسه است.

استاد داریوش صفوَت در فروردین سال ۱۳۹۲ در تهران درگذشت.

روحش شاد و یادش گرامی

سید حسام الدین نواب صفوی متولد شهریور سال ۱۳۵۳ در تهران است. وی از بازیگران سینما و تلویزیون است که در سریال کیف انگلیسی چهره شد. وی که شباهت بسیار زیادی به یکی از ستارگان موسیقی آمریکا و جهان یعنی الویس پریسلی دارد، به صورت حرفه ای نوازندگی را نیز دنبال می کند.

پدرش قاضی دادگستری بود و پس از بازنشستگی، به وکالت و ترجمه مشغول شد. همین امر باعث شد تا وی نیز به رشتۀ حقوق علاقمند شود و در کنار بازیگری، این رشته را نیز دنبال نماید. کارشناسی بازیگری خود را از دانشگاه هنر و معماری دریافت کرد و دوره های بازیگری خود را در کلاس‌های حمید سمندریان گذراند و اولین بار در سریال «بازگشت به خانه» به کارگردانی مسعود نوابی جلوی دوربین رفت. در کنار بازیگری در دانشکده حقوق نیز مشغول به تحصیل شد و پس از فارغ التحصیلی موفق به اخذ پروانۀ وکالت گردید.

با توجه به علاقه ای که به رشتۀ حقوق دارد، در سفرهای اروپایی نیز به دادگاه های آنها مراجعه و آنها را رصد می کند. جالب است که یکی از آرزوی های وی رسیدن به چنان درجه ای از مهارتِ در وکالت است که بتواند از حقوق ملت ایران در  دیوان بین المللی دادگستری واقع در شهر لاهه (هلند) دفاع کند.

حسام نواب صفوی تاکنون قصد اقامۀ دعوی از شخصیت های حقیقی و حقوقی معروفی را داشته است که از میان آنها می توان به شکایت از سینا ولی الله، مجری وقت برنامه تلویزیونیِ چندشنبه با سینا و همچنین شکایت از شبکۀ فارسی وان اشاره کرد.