نام کتاب: حقوق مسئولیت بین المللی (قواعد عمومی)

نویسنده: دکتر جیمز کرافورد؛

مترجمین: دکتر علیرضا ابراهیم گل، سیامک کریمی، حسن خسروشاهی، پریسا روشنفکر؛

ناشر: نشر قلم سنگلج؛

چاپ اول: ۱۳۹۵؛

قیمت: ۸۰۰۰۰ تومان.

 

بخشی از مقدمه مترجمان:

کتاب حاضر، ترجمه کتاب «مسئولیت دولت: بخش عمومی» نوشته حقوقدان برجسته بین المللی و قاضی فعلی دیوان بین المللی دادگستری، آقای پروفسور جیمز کرافورد است که در سال ۲۰۱۳ توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شده است. شهرت جیمز کرافورد در حقوق بین الملل تا آن اندازه است که هر کسی را از معرفی او بی نیاز می کند. به هرحال ذکر این نکته ضروری است که وی پنجمین و آخرین گزارشگر  ویژه کمیسیون حقوق بین الملل در زمینه مسئولیت بین المللی بود که نهایتاً کار کمیسیون برای تدوین قواعد حاکم بر مسئولیت بین المللی در زمان تصدی وی به سرانجامی مقدماتی رسید. مضاف بر این که وی، یکی از وکلای خارجی کشورمان در جریان قضیه موسوم به «سکوهای نفتی» محسوب می شد که علیه آمریکا به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع شده بود. این نکته که کار کمیسیون حقوق بین الملل بر پروژه مسئولیت بین المللی دولت ها بابت اعمال متخلفانه بین المللی در دوره وی به اتمام رسید، نشان می دهد که احتمالاً کرافورد بهتر از هر یک از اعضای وقت کمیسیون حقوق بین الملل می تواند قواعد موجود در این پیش نویس را تشریح کند. وانگهی، جایگاه برجسته این پیش نویس در نظام مسئولیت بین المللی دولت ها، پاسخ مناسبی است به این پرسش که چرا برای درک قواعد مسئولیت بین المللی دولت ها و ظرایف و دقایق آن، باید آثار کرافورد و بویژه مهمترین اثر وی در این حوزه، یعنی کتاب پیش رو را مطالعه کرد.

کتاب حاضر یکی از کتاب هایی است که در قالب مجموعه «مطالعات کمبریج در حقوق بین الملل و تطبیقی» منتشر شده است؛ مجموعه ای که ویژگی برجسته و متمایز آن، آثار دقیق و عالمانه در زمینه های حقوق بین الملل عمومی و خصوصی و حقوق تطبیقی است. در این کتاب، کرافورد شرح مفصلی از حقوق عام مسئولیت بین المللی و جایگاه مسئولیت دولت در این چارچوب ارائه می کند و در واقع مکمل کتاب قبلی ایشان در سال ۲۰۰۲ است که توسط همان انتشارات معظم، منتشر شده است.

تاجایی که به مسئولیت بین المللی مربوط است، کتاب حاضر همه مسائلی که در پیش نویس مواد کمیسیون آمده است را در بر می­­گیرد. اما نویسنده تلاش کرده که از متن مواد و شرح و تفسیر مربوطه فاصله گرفته و مطالعه­ای انتقادی از حقوق موجود در این زمینه و کارکرد آن ارائه کند. به همین دلیل، این کتاب در هر بخشی، مملو از نظریه های مسئولیت، رویه های دولتی، رویه های قضائی و اصول مربوطه حقوق بین الملل است. کرافورد، همه این ظرفیت ها را به کار گرفته است تا بتواند از عهده توضیح دقیق و روشن مبانی و قواعد نظام مسئولیت بین المللی برآید. او مستمراً در توضیح هر قاعده ای، نظریه های رقیب را معرفی کرده و تشریح می کند، رویه های دولتی مربوطه را سر و سامان داده و وحدت و انشقاق میان آنها را بر پرده می اندازد، رویه های قضائی بین المللی و منطقه ای خاص و عام را با دقت تبیین کرده و تشابه ها و تفاوت های میان آنها را به ما نشان می دهد. کرافورد همه این تلاش طاقت فرسا را به همراه کسانی که وی را در نگارش این کتاب، مستقیم و غیر مستقیم، کمک کرده اند، به جان خریده تا نشان دهد که چرا قواعد نظام مسئولیت بین المللی به شکلی که اکنون هست، وجود دارند؛ نقاط و خطوط ابهام آنها در کجاست و چه تفسیری از این قواعد معتبر است. به همین دلیل، این کتاب علاوه بر مباحث مربوط به حوزه مسئولیت بین المللی، به سایر حوزه های حقوق بین الملل همچون حقوق معاهدات، حقوق دیپلماتیک و کنسولی و حتی حقوق دریاها و حقوق سازمآن های بین المللی ورود می کند. همچنین، نویسنده در این کتاب، به مباحثی پرداخته است که  پیش نویس مواد به آنها اشاره ای  ندارد؛ مسئولیت دولت ها بابت اعمال سازمان های بین المللی، مسائل مربوط به حل و فصل اختلافات در زمینه مسئولیت و جانشینی در مسئولیت از جمله این مباحث هستند. همه این موارد به خوبی توضیح می دهد که چرا این کتاب تا این اندازه حجیم و مفصل شده است. به طور خلاصه، باید گفت که کتاب پیش رو، یک درس - گفتار کامل درباره کل پروژه مسئولیت بین المللی است و بعید به نظر می رسد که در سال های نزدیک، مبحثی را در حوزه حقوق مسئولیت بتوان سراغ گرفت که این کتاب مفصلاً به آن نپرداخته باشد.

کرافورد، این کتاب را با توضیحی مبسوط درباره چارچوب و تاریخچه مفهومی مسئولیت بین المللی آغاز می کند. او این کار مهم را از لابه لای آثار حقوقدانان متقدم نظیر ویتوریا، سوآرز، ژان بُدن و گروسیوس شروع، با توضیح عقاید و آثار حقوقدانان قرن نوزدهمی و بیستمی همچون هفتر، آنزیلوتی و تریپل پیش برده تا نهایتاً به کار کمیسیون حقوق بین الملل در دوره معاصر می رسد. بنابراین، به آن دسته از خوانندگانی که در جست و جوی مبانی مفهومی، تاریخی و نظری قواعد مسئولیت بین المللی هستند، پیشنهاد می شود که کار مطالعه این کتاب را از بخش نخست آن آغاز کنند. کتاب در فصل دوم و سوم تا اندازه ای کاربردی شده و توضیح می دهد که مبنای تحقق مسئولیت بین المللی، یعنی فعل و ترک فعل های متخلفانه بین المللی چیست، چه تعریفی دارد و چگونه باید آن را از عمل مشروع تمیز داد. از فصل چهارم به بعد، کتاب تقریباً با خوی و خصلت عمدتاً تئوریکِ سه فصل نخست، وداع کرده و یک به یک قواعد موجود در حقوق مسئولیت بین المللی را واشکافی می کند. با وجود این که، در این فصل ها، رنگ و لعاب تئوریک جای خود را به عینیت رویه های دولتی و قضائی می دهد، اما کرافورد همچنان، به نحوی مقتضی، با میدان دادن به مناقشات نظری مربوطه، خواننده را هر چه بیشتر با خاستگاه های هر مورد از قواعد حقوق بین الملل که می تواند او را در درک غائی این قواعد یاری کند، آشنا می سازد. نباید این نکته را ناگفته گذاشت که نویسنده استرالیایی این کتاب، در رگ و پی قواعد موجود حقوق مسئولیت باقی نمانده و در برخی از حوزه های این نظام حقوقی که امکان انکشاف بیشتر در آینده را دارند، ره یافت ها و پیشنهادهایی برای تغییر و تحول یا بناسازی قواعد جدید به دست داده است. دست آخر، نویسنده، پیوست های راهگشایی درباره اسناد مربوط به حقوق مسئولیت بین المللی به کتاب اضافه کرده است که در متن فارسی نیز عیناً اضافه شدند. مضاف بر این که فهرست بی شمار منابع این کتاب که در انتهای کتاب پیش رو نیز وجود دارند، می تواند یک کتاب شناسی بسیار مفید برای همه پژوهشگران عرصه حقوق بین الملل بویژه حوزه مسئولیت بین المللی باشد. بنابراین، این کتاب می تواند در نوع خود، راهنمایی برای افق های موجود بر سر راه قواعد حقوق بین الملل در حوزه مسئولیت بین المللی باشد. همه اینها ما را در این نتیجه گیری مطمئن می سازد که ادبیات فارسی زبان حقوق بین الملل، با کتابی سترگ رو به رو است.

 

برای دریافت و مشاهده فهرست مطالب کتاب حقوق مسئولیت بین المللی (قواعد عمومی)، مطالعه دیباچه دکتر سید جمال سیفی بر این کتاب، و مقدمه کامل مترجمین اینجـــــا کلیک کنید.

 

اشتراک گذاری:
معرفی کتاب: انسان، جنگ، الگوریتم؛ در جستجوی پاسخ های حقوق بین الملل بشردوستانهمعرفی کتاب: بررسی فقهی حقوقی خیارات در قانون تجارت الکترونیکیمعرفی کتاب: سرقت اینترنتی؛ ماهیت، ارکان و عناصر، مجازات ها، پیشگیری
verification