تجاوز در متاورس؛ پیوند عمیق فضای حقیقی و مجازی

روزنامه دیلی میل گزارش داده است که پلیس بریتانیا در حال بررسی پرونده ای درخصوص تجاوز به یک دختر زیر ۱۶ سال در متاورس است که گمان می ­رود اوّلین تحقیق از این نوع در متاورس باشد. می توان گفت که امروزه متاورس در دنیای مجازی انقلابی ایجاد کرده است، اما کسی تصورش را هم نمی کرد که روزی تجاوزی در دنیای مجازی به وجود خواهد آمد.

متاورس یک فضای مجازی سه بعدی است که با استفاده از تکنولوژی هایی مانند واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، زندگی آنلاین انسان را با زندگی واقعی و شبیه سازی شده ترکیب می کند. واژه متاورس برای اوّلین بار در سال ۱۹۹۲ در رمان علمی تخیلی نیل استیونسن به اسم  خرابی برفکی، ابداع شد. اما آن چه در سال ۱۹۹۲ علمی تخیلی بود، اکنون برای میلیون ها بازیکن در سراسر جهان از جمله کودکان یک واقعیت است. با استفاده از هدستی که چشم ها و گوش ها را می پوشاند، بازیکنان در یک دنیای مجازی غوطه ور می شوند و احساس واقعی بودن می کنند، جایی که می توانند با دیگران در یک محیط تولید شده توسط کامپیوتر تعامل داشته باشند. هم چنین جلیقه های نیز وجود دارند که از فناوری خاصی برای شبیه سازی احساساتی مانند لمس یک شی یا ضربه مشت استفاده می شوند.

در این پرونده، یک دختر زیر ۱۶ سال هنگام بازی در پلتفرم دنیای مجازی متاورس مورد تجاوز گروهی قرار گرفته است. جزئیات بیشتر در مورد این پرونده برای محافظت از کودک محرمانه نگه داشته شده است، زیرا این نگرانی وجود دارد که پیگیری قانونی برای حمله آنلاین ممکن نباشد. هم چنین مشخص نیست که کدام دنیای مجازی میزبان این حادثه بوده است - اگرچه در گذشته روایت های متعددی از آزار جنسی و تجاوز گروهی مجازی در »هورایزن وردز» (Horizon Worlds) متا وجود داشته است - و این که کدام نیروی پلیس بریتانیا در حال بررسی این حادثه است که گفته می شود سال گذشته رخ داده است. البته شایان ذکر است که به اشتباه تعبیر نشود؛ اساس این خبر بر این است که در دنیای مجازی متاورس، فرد تصویر سه بعدی خود را به وسیله هدست های واقعیت مجازی می بیند و در حقیقت چنین تلقی می شود که خود فرد در آن مکان حضور دارد. این دختر زیر ۱۶ سال نیز، در یک بازی همه جانبه از هدست واقعیت مجازی (VR) استفاده می کرد که آواتار (تصویر متحرک) او توسط چندین مرد مورد تجاوز قرار گرفت.

چنان که اشاره شد، ادعاهایی مانند ادعای دختر بریتانیایی بی سابقه نیست. در سال ۲۰۲۱، طبق صحبت ­های انتشار یافته از یک کاربر متاورس، نینا جین پاتل اوّلین قربانی تجاوز در متا می ­باشد. خانم پاتل که محقق ۲۱ ساله سازمان مدنی سام آو آس (SumOfUs) است ادعا کرده است که برای تست و آزمایش در این دنیای مجازی تصمیم گرفته بود تا در بازی رایگان «هورایزن وردز» شرکت کند تا با ویژگی های آن آشنا شود، مورد تجاوز گروهی در دنیای واقعیت مجازی متاورس قرار گرفته است و در این اتفاق کاملاً بی­ تقصیر بوده است (در هورایزن وردز، کاربران آواتارهای خودشان را ایجاد و طراحی کنند و سپس با استفاده از هدست واقعیت مجازی و تجهیزات مرتبط، آن را کنترل کنند). هم ­چنین بیان داشته است که مهاجمان این تعرض، در هنگام تجاوز از او عکس نیز گرفته اند! و این حادثه را یک کابوس سورئال خواند .تجربه وحشتناک نینا جین پاتل در متاورس خیلی سریع و تنها بعد از ۱ دقیقه از ورودش به متاورس اتفاق افتاد و متاورس حتی فرصت ساخت حریم خصوصی را برای او مهیا نکرده بود که آزار و اذیت های کلامی به این فرد آغاز و در ادامه مورد تجاوز گروهی قرار گرفت. هجمه های زیادی در رابطه با این که چگونه این تجاوز مجازی اتفاق افتاده است بر سر زبان ها افتاده بود که خانم پاتل در این رابطه بیان کرد: «همان طور که می دانید، واقعیت مجازی اساساً بر روی توانایی ذهن و بدن انسان ها در درک تفاوت بین تجربات واقعی و مجازی طراحی شده است و به همین علت است که واکنش فیزیولوژیکی و روانی من به این حادثه دقیقاً مانند زندگی واقعی بود!». همان طور که گفته شد، خانم پاتل محقق سازمان مدنی سام آو آس می باشد، طی این اتفاقی که برای او افتاد، این سازمان به طور همگانی اعلام کرد که متا هنوز نیاز به فناوری های پیشترفته تری دارد و باید از بروز این اتفاق جلو گیری کند، چرا که متاورس محدودیت سنی ندارد و این اتفاق می توانست برای کودکانی که در این فضای مجازی فعالیت دارند بیوفتد! (که البته شاهد چنین اتفاقی برای دختر زیر ۱۶ سال بریتانیایی بودیم)

در موردی دیگر، در سال ۲۰۲۲، یک محقق متاورس که در حال مطالعه رفتار کاربران در پلتفرم شبکه اجتماعی «هورایزن وردز» بود، می گوید ظرف یک ساعت پس از پوشیدن هدست واقعیت مجازی Oculus، آواتار او در فضای مجازی مورد تجاوز قرار گرفت. این محقق در گزارش خود از این حادثه گفت: «یک قسمت از مغز من این طور بود که چه اتفاقی در حال وقوع است، قسمت دیگر این بود که این یک بدن واقعی نیست و قسمت دیگر مانند این بود که این یک تحقیق مهم است». در این حادثه، کاربرانی که به آواتار او حمله کردند از او خواسته بودند که حباب ایمنی ۴ فوتی خود را قبل از شروع حمله غیرفعال کند».

در خصوص پرونده دختر بریتانیایی زیر ۱۶ سال، منابع پلیس به روزنامه دیلی میل گفتند که پلیس نیز به این روزنامه گفته است که اگرچه دختر از لحاظ جسمی صدمه ای ندیده است، اما این اتفاق ممکن است ضربه ای به وی وارد کند گویا در دنیای واقعی این عمل صورت گرفته است. به عبارت دیگر، این دختر از لحاظ روحی آسیب دیده است و نمی توان آن را کتمان کرد. این روزنامه به نقل از یک افسر ارشد که با این پرونده آشناست نوشته است: «تأثیر عاطفی و روانی که روی قربانی وجود دارد، می تواند طولانی تر از هر آسیب فزیکی باشد». بنابراین در این خصوص باید اشاره داشت، آشکار است که در تجاوز واقعی نیز، از آن جایی که هتک ناموس یا تعرض جنسی از بدترین اشکال صدمه به قربانی محسوب می ­شود، در اثر این اعمال، قربانی هم متحمل صدمه جسمی و هم صدمه روانی می­گردد و بیش از هر آسیب فیزیکی که قربانی متحمل می شود، نقض اعتمادی که با اکثر تجاوزات جنسی همراه است، به طور چشمگیری سطح آسیب دیدگی قربانی را افزایش می دهد. آسیب های عاطفی و روانی باعث آسیب هایی می شود که می تواند بسیار طولانی تر از زخم های فیزیکی باشد (اینجا). حتی یکی از گونه های خشونت جنسی، آزار جنسی است. آزار جنسی می تواند شامل هر گونه رفتار کلامی، غیرکلامی یا فیزیکی، از جمله ارتباطات نوشتاری و الکترونیکی باشد (اینجا). با این حال، در خصوص پرونده دختر بریتانیایی زیر ۱۶ سال نگرانی هایی برای مقامات بریتانیا در این مورد ایجاد شده که تحت قوانین موجود، تجاوز جنسی به ­عنوان لمس فیزیکی به روش جنسی بدون رضایت تعریف می کند، این موضوع ممکن است پیگرد قانونی این پرونده را غیرممکن کند.

در نتیجه مسئله مهمی که در این جا مطرح می باشد آن است که در حالی که گزارش های مربوط به جرایم مجازی، از جمله جرایم جنسی، در پلتفرم هایی مانند «هورایزن وردز» که توسط متا اداره می شود، منتشر شده است و این مورد اوّلین حمله جنسی ­ای نیست که در فضای مجازی اتفاق می افتد، تاکنون هیچ پیگرد قانونی وجود نداشته است. با این حال تصور می شود که پرونده دختر زیر ۱۶ سال، اوّلین باری است که مقامات بریتانیا در حال بررسی این موضوع هستند که آیا چنین حمله ای می تواند به عنوان جرم شناخته شود یا نه؟

با وجود این، این تحقیقات با انتقادهایی از سوی افرادی مواجه شده است که می پرسند آیا پلیس باید زمان و منابع محدود خود را برای تحقیق در مورد جنایات متاورس اختصاص دهد؟، آن هم در حالی که موارد تجاوز جنسی هم چنان در حال افزایش است. بر اساس گزارش Rape Crisis England & Wales، بین ژوئیه ۲۰۲۲ تا ژوئن ۲۰۲۳، ۶۸۱۰۹ تجاوز توسط پلیس ثبت شده است و در پایان این ۱۲ ماه، تنها در ۲.۲ درصد (۱۴۹۸) موارد اتهامات وارد بوده است. همچنین در اینستاگرام، در پاسخ به مقاله نیویورک پست در مورد این حادثه، کاربران به شوخی گفتند مهاجمانی که دختر را به صورت آنلاین مورد آزار و اذیت قرار دادند باید به «زندان مجازی» فرستاده شوند! برخی افراد دیگر نیز پس از کشته شدن شخصیت آن ها در «فراخوان خدمت» (Call of Duty)، یک بازی تیراندازی اول شخص، به شوخی گفتند که منتظر عدالت هستند.

علی­رغم این موارد، جیمز کلورلی، وزیر خارجه کشور بریتانیا از تحقیقات در پیوند به تجاوز در پلتفرم های دنیای مجازی متاورس دفاع کرده است. او در این مورد گفته است: «می دانم رد کردن این موضوع به عنوان فضایی غیرواقعی آسان است، اما هدف کلی این محیط های مجازی این است که آن ­ها فوق العاده غوطه ور باشند». در ادامه بیان می دارد: «ما در اینجا در مورد یک کودک صحبت می ­کنیم؛ کودکی که آسیب های جنسی را پشت سر گذاشته است. این امر تأثیر روانی بسیار مهمی خواهد داشت و ما باید بسیار بسیار مراقب باشیم که این موضوع را نادیده نگیریم». هم چنین استدلال می­کند که «فردی که مایل به تجاوز به آواتار یک کودک در یک بازی ویدیویی است، ممکن است کسی باشد که می تواند کارهای وحشتناکی در حوزه فیزیکی انجام دهد». ایان کریچلی، سرپرست تحقیقات حمایت از کودکان و سوء استفاده در شورای رؤسای پلیس ملی نیز، احساسات کلورلی را تکرار می کند و بر متاورس به عنوان دروازه ای بالقوه برای شکارچیانی که کودکان را مورد هدف قرار می دهند، تأکید می کند و اذعان می دارد که این جرایم تأثیرات مادام العمر هم از نظر عاطفی و هم از نظر ذهنی دارند». در ادامه، کریچلی خواستار تحول در روش های پلیسی، تصویب قوانین مربوط و افزایش مسئولیت شرکت های فناوری برای اطمینان از ایمنی کاربر در چشم انداز در حال تحول تعاملات مجازی است. آقای کریچلی افزود: «ما می دانیم که تاکتیک های مجرمان برای اصلاح و ارتکاب تخلفات دائماً در حال تغییر است؛ به همین دلیل است که مبارزه جمعی ما با شکارچیانی مانند این مورد، برای اطمینان از محافظت از جوانان به صورت آنلاین و استفاده ایمن از فناوری بدون تهدید یا ترس ضروری است. به این ترتیب، رویکرد پلیسی ما باید دائماً تکامل یابد تا ما را قادر سازد تا بی وقفه شکارچیان را تعقیب کنیم و از قربانیان در تمام فضاهای آنلاین محافظت کنیم».

در نهایت، از آن جایی که متاورس به بستری برای جنایات آنلاین تبدیل می شود، مجریان قانون با وظیفه دلهره آور انطباق با این مرز جدید، تضمین عدالت برای قربانیان و جلوگیری از خطرات بالقوه دنیای واقعی که در سایه قلمروهای مجازی کمین کرده اند، مواجه اند. دختر کمتر از ۱۶ سال درگیر این پرونده بسیار شجاع بوده است. رساندن این موضوع به پلیس حتماً برای او کار آسانی نبوده و احتمالاً با اقدام خود در حال درگیری شخصی و روحی است. اما باید اذعان نمود، در حالی که مشخص نیست که چه نتیجه ای منجر خواهد شد، اما اقدام او گامی در مسیر درست است.

دولت ها باید نگاهی به تغییر و تدوین قوانین در راستای محافظت از زنان و کودکان در برابر آسیب های احتمالی این محیط های مجازی داشته باشند. محیط هایی که امروزه از فضای حقیقی، حقیقی تر هستند؛ چه بسا حملات سایبری که به آستانه توسل به زور می رسند، قابلیت نقض بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد را دارند که منتهی به جنگی حقیقی می شوند (اینجا، اینجا، اینجا و اینجا). ماهیت متاورس هم چنین مرزهای جغرافیایی را محو می کند و تشخیص این که کدام سازمان مجری قانون صلاحیت رسیدگی به یک حادثه خاص را دارد، زمانی که کاربران و عاملان آن در کشورهای مختلف هستند، دشوار است (اینجا و اینجا). رهبران پلیس اکنون خواستار قانونی برای مقابله با موجی از توهین های جنسی در چنین حوزه ای هستند و می گویند تاکتیک های افسران باید برای جلوگیری از منحرفان که از فناوری جدید برای استثمار کودکان استفاده می کنند، تکامل یابد. پلیس بر این باور است که پیشرفت ها در بازی ها راه های جدیدی را برای جرایم سایبری از جمله سرقت مجازی، باج افزار، کلاهبرداری و سرقت هویت باز کرده است. اما بعید است که قوانین فعلی تجاوز جنسی را تحت پوشش قرار دهد؛ زیرا تجاوز جنسی در قانون جرایم جنسی به عنوان لمس فیزیکی شخص دیگری بدون رضایت او تعریف شده است. در این راستا، پاتل بیان می­ دارد: «نیاز به قانون خاصی وجود دارد که به ماهیت منحصر به فرد جرایم در متاورس، از جمله تعریف و جرم انگاری اعمال قلدری، آزار و اذیت در محیط های مجازی بپردازد». او هم چنین از ایجاد سیستم های دقیق تأیید سن، کنترل های حریم خصوصی، و ابزارهای نظارت والدین متناسب با تجربه همه جانبه متاورس بدون خفه کردن نوآوری و آزادی که دنیای واقعیت جایگزین را جذاب می کند، دفاع می کند و می افزاید: «حمایت از کودکان در متاورس نیازمند رویکردی چند وجهی است: حفاظت های آگاهانه روان شناختی برای جلوگیری از تروما، چارچوب های قانونی قوی برای تعریف و تعقیب جرایم، و همکاری بین المللی برای اجرای مؤثر این قوانین».

علاوه براین، باید اقدامات بسیار بیشتری از سوی خود شرکت های فناوری برای انجام کارهای بیشتر به منظور ایمن سازی پلتفرم ها صورت بگیرد. چنان که «هورایزن وردز» توضیح می دهد که به دلیل این که یک پلت فرم ۱۸ است، هیچ کنترل والدین فعالی ندارد. شکی نیست که بچه ها با «هورایزن وردز» بازی می کنند، شاید با اجازه والدینشان، اما این بدان معناست که آن ها در معرض خطر قرار گرفتن در معرض برخی رفتارهای بسیار ناخوشایند سایر بازیکنان هستند (اینجا).

بنابراین مهم نیست که پلیس بریتانیا در این پرونده در نهایت چگونه تصمیم می گیرد که این حادثه را مدیریت کند، بدون شک باید نگرانی ها در مورد آزار و اذیت جنسی و خشونت در متاورس مورد توجه قرار گیرد، چرا که این فضاها روز به روز حقیقی تر شده و مورد استفاده بیشتری قرار می گیرند.