محسن محبی

محسن محبی در سال ۱۳۳۰ و در خانواده ای روحانی متولد گردید. دوران متوسطه را در دبیرستان علوی و سپس در دبیرستان دارالفنون (رشته ادبی) سپری نمود. مدتی را در رشته اقتصاد در دانشگاه شیراز به مطالعه مشغول گردید و سپس به توصیه پدر و دوستانش مسیر خود را به رشته حقوق دانشگاه تهران که در آن رشته هم قبول شده بود، تغییر داد. پس به سال ۱۳۵۲ فارغ التحصیل رشته حقوق قضائی شد و در خرداد ۱۳۵۴ در بانک ملی ایران استخدام گردید. محسن محبی تحصیلات عالی خود را در رشته خصوصی در دانشگاه شهید بهشتی (دانشگاه ملی آن روزگار) ادامه داد (۱۳۵۶). ایشان در مورد این بخش از دوران تحصیل خود چنین می گوید «رساله ام ابتدا با شادروان دکتر سید حسن امامی بود (حق شرط) اما  بعد از پیروزی انقلاب ناگزیر شدم با استاد دیگری به عنوان استاد راهنما کار کنم. پس نعم البدل حاصل شد و شادروان دکتر مهدی شهیدی استاد راهنمای من شد و این به سال ۱۳۶۳ بود. دکتر شهیدی می دانست که من مختصر سابقه ای در دروس حوزوی دارم  و به من خیلی لطف و توجه داشت. وی  دقت نظر خاصی داشت و راهنمائی هر موضوعی را به عنوان رساله فوق لیسانس – کارشناسی ارشد -  نمی پذیرفت. اما من دانشجوی امام جمعه بودم و ضمنا  بعد از تعویض استاد راهنما، موضوع رساله  من "جنبه های حقوقی اعتبارات اسنادی بانکی" بود که به قول ایشان، در ان سال ها بسی تازه و بدیع بود . . .»

در سال ۱۳۶۱ دیوان داوری ایران و امریکا بر اساس بیانیه های الجزایر(۱۳۵۹) تشکیل گردید تا به دعاوی اتباع و دولتین ایران و امریکا رسیدگی کند. از طرفی حجم انبوه دعاوی در دادگاه های خارجی و مراجع داوری بین المللی و له و علیه دولت نو پای انقلاب مطرح شده بود که مدیریت و دفاع در برابر انها محتاج استفاده از خدمات وکلا و حقوقدانان مبرز و مطلع در امور بین المللی بود. برای همین منظور دفتر خدمات حقوقی بین المللی ( وابسته به نخست وزیری و بعدا ریاست جمهوری) تاسیس شد که کار اصلی ان نظارت، هماهنگی و برنامه ریزی در دعاوی بین المللی له و علیه دولت بود. در همین راستا،  در سال ۱۳۶۲  از دکتر محبی برای همکاری با دفتر خدمات دعوت شد و وی از بانک ملی ایران مأمور خدمت در دفتر خدمات حقوقی بین المللی شد که بیست و پنج سال، یعنی تا زمان بازنشستگی اش، ادامه یافت. ابتدا بعنوان مشاور حقوقی و پس از اندکی، در دوران سرپرستی دکتر افتخار جهرمی در  دفتر خدمات، معاون حقوقی و عملا قائم مقام دفتر شد. سال ۱۳۶۹ بعنوان سرپرست شعبه لاهه دفتر خدمات به هلند (لاهه) اعزام شد و از نزدیک با دیوان داوری در لاهه کار می کرد. در همان دوران و بعد از پنج سال تلاش علمی و عملی موفق گردید در سال ۱۳۷۴ در مقطع دکتری رشته حقوق بین الملل دانشگاه لوآن بلژیک (Louain-la-Neuve) فارغ التحصیل گردد. این دانشگاه جزو پنج دانشگاه درجه اول اروپا در ردیف اکسفورد و کمبریج و ماکس پلانگ است. استاد راهنمای ایشان در دوره دکتری، پروفسور فرانسوا ریگو بود و موضوع رساله اش "ماهیت حقوق بین الملل دیوان داوری دعاوی ایران و امریکا" بوده است که با درجه ممتاز و با تحسین ژوری پذیرفته شد. پروفسور "فالون" و پروفسور "جو ورهون" مشاورت رساله ایشان را بر عهده داشتند و شادروان پروفسور "یان برانلی" نیز رساله او را خوانده و بر کار ایشان در دوره دکتری نظارت داشته است. وی در چندین دوره تابستانی آکادمی حقوق بین الملل لاهه نیز شرکت کرده و بر تجربیات علمی و عملی خود افزود.

دکتر محسن محبی در سال ۱۳۶۴ زمانی که معاون دفتر خدمات حقوقی بود، توانست اولین مجله حقوق بین الملل ایران را به اسم "مجله حقوقی" راه‌اندازی نماید که برای مدت‌های مدید سردبیری آن را نیز بر عهده داشت و اعتبار علمی فراوانی در جامعه حقوقی کشور کسب نمود. از نو اوری های این مجله بخش اسناد بین المللی ان است که اغلب انها ترجمه خود اوست. از سال ۱۳۷۶ و پس از بازگشت از هلند از امور اجرائی کناره گرفت و به فعالیت های علمی و آکادمیک پرداخت و در همین دوران بیش از ۴۰ عنوان مقاله فارسی و انگلیسی در حوزه حقوق بین الملل، داوری بین المللی، و حقوق بانکی تألیف و یا ترجمه کرده است. ذوق ادبی دکتر محسن محبی موجب شد تا از فعالیت در مجلات ادبی نیز غافل نماند ده ها مقاله در حوزه ادبیات و شعر و نقد ادبی نیز از وی منتشر شده است.

کتب ارزشمندی از ایشان به چاپ رسیده است که برخی به زبان انگلیسی بوده‌اند. انتشارات حقوقی  معتبر کلوئر(Kluwer Law Publication)  کتاب دیوان داوری ایران ـ آمریکا ایشان را  در سال ۲۰۰۰ منتشر نمود که بعداً توسط دکتر محمد حبیبی به فارسی ترجمه و با نام "دیوان داوری ایران و امریکا : ماهیت , صلاحیت , ساختار" در سال ۱۳۸۲ منتشر گردید. مجموعه چند مقاله درباره بیانیه های الجزایر، داوری و موسسات دولتی، نظام داوری اتاق بازرگانی بین المللی  (ICC) ، مباحثی از حقوق نفت و گاز و فلسفه حقوق بین الملل از دیگر آثار این چهره حقوقی کشور است.

دکتر محسن محبی در سال ۱۳۸۷ مدت ها معاون پژوهشی مرکز گفتگوی تمدنها بود. ایشان در حال حاضر عضو هیئت علمی دانشگاه ازاد (مرکز علوم و تحقیقیات) هستند و در مقاطع فوق لیسانس و دکترای حقوق بین الملل در دانشگاه های مختلف تدریس می کند. ضمنا وی از پیشگامان ترویج و گسترش داوری بویژه داوری بین المللی در حقوق ایران است و سال هاست در این زمینه فعالیت دارد. دکتر محبی داور ایرانی عضو دیوان بین المللی داوری  (ICC) در  پاریس و دیوان دائمی داوری (PCA) در لاهه می باشد و از سال ۱۳۸۴ دبیرکل مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران بوده است.

دائره المعارف "دانش گستر" مختصری از شرح حال وی را چاپ کرده است.

مقالات و کتاب ها به زبان فارسی:

۱. متجاوز از ۴۰ مقاله در زمینه حقوق بین الملل، داوری بین المللی، فلسفه حقوق بین الملل، تجارت بین المللی، حقوق بانکی ...

کتاب:

۲. دیوان داوری ایران – آمریکا (ماهیت، ساختار، عملکرد) (ترجمه فارسی)

۳. فلسفه حقوق بین الملل- فرناندوتسون

۴. بیانیه های الجزایر

۵. داوری موسسات دولتی (ترجمه)

۶. جنبه های حقوقی واردات و صادرات (ترجمه با دیگران)

۷. مباحثی از حقوق نفت و گاز

۸. نظام داوری اتاق بازرگانی بین المللی (ICC)

کتابها به زبان انگلیسی:

9.   The International Law Character of Iran U.S. Claims Tribunal, Kluwer Law Publication 1999.

10.   International Commercial Arbitration (under Publication by ICC(