تالار بزرگان حقوق جهان -دکتر ادوارد خیمنز دو آرشاگا

نام و نام خانوادگی: ادوارد خیمنز دو آرشاگا​

ملیت: اروگوئه ای

سال تولد: ۱۹۱۸

سال وفات: ۱۹۹۴

آخرین مدرک تحصیلی: دکتری حقوق بین الملل از دانشگاه جمهوری (ملی) اروگوئه

سمت دانشگاهی: استاد دانشگاه جمهوری (ملی) اروگوئه

سمت اجرایی: عضو و رئیس دیوان بین المللی دادگستری

ادوارد خیمنز دو آرشاگا (Eduardo Jiménez de Aréchaga) در هشتم ژوئن ۱۹۱۸ در شهر مونته ویدئو (اروگوئه) متولد شد. در دانشکده حقوق دانشگاه جمهوری (اروگوئه) تحصیلات عالی حقوق را طی کرد و به سال ۱۹۴۲ در بیست و چهار سالگی دکتری حقوق گرفت. او چهار سال بعد به عنوان استاد حقوق بین الملل، کارش را در دانشگاه مونته ویدئو شروع کرد و مدت بیست و سه سال در همان دانشگاه تدریس نمود. در این زمان هشت سال عضو کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد بود (۱۹۶۹ - ۱۹۶۱) و ریاست پامزدهمین اجلاسیه آن را بر عهده داشت. آرشاگا در آن سال ها تحلیل های حقوقی ارزشمندی از خود بر جای گذاشت. همچنین، طی سال های ۱۹۶۹ – ۱۹۶۶ مشاور حقوقی دولت اسپانیا در دعوی بارسلوناتراکشن نزد دیوان بین المللی دادگستری بود و در سال ۱۹۶۹ نمایندگی اروگوئه را در کنفرانس ملل متحد راجع به حقوق معاهدات (وین) به عهده داشت. در همین دوران یک بار مقام وزارت کشور اروگوئه را پذیرفت. سال ۱۹۶۸ بود و مقارن با بحران ارزش ها در نسل جوان. تظاهرات دانشجوئی در پاریس، بروکسل و جاهای دیگر شروع شده بود در مونته ویدئو نیز چهره نمود و گسترش پیدا کرد. پروفسور آرشاگا که به امید پیاده کردن آرمان های ملی و انسانی خود و تحکیم اخلاق سیاسی در مملکت مسئولیت وزارت را پذیرفته بود، وقتی در برابر دانشجویانی قرار گرفت که اصول و ارزش هایی را که خود به آنان آموخته بود بر فراز سنگرهایشان فریاد می کشیدند، خویشتن را صادق تر و شرافتمندتر از آن دید که در برابرشان مقاومت کند و دستور سرکوبی دهد. لاجرم از وزارت استعفا کرد.

در سال ۱۹۷۰ به قضاوت در دیوان بین المللی دادگستری برگزیده شد. پس از شش سال به مقام ریاست دیوان رسید که تا سال ۱۹۷۹ عهده دار آن بود. پس از آن هم صلاحیت های علمی و عملی اش سبب گردید بارها به همکاری با آن دیوان فراخوانده شود، زیرا متاقباً به عنوان قاضی موردی در دعوای فلات قاره (تونس علیه جمهوری عربی لیبی) و دعوی فلات قاره (جمهوری عربی لیبی علیه مالت) و در سال های واپسین به عنوان مشاور حقوقی دولت بحرین در دعوی «تحدید مرز دریایی و مسائل سرزمینی بین قطر و بحرین» تعیین گردید، و برای آخرین بار در مارس ۱۹۹۴ در برابر دیوان همچون همیشه روشن و دقیق خطابه ایراد کرد. علاوه بر آن، به ریاست دو داوری مهم بین المللی، اولی در دعوی رینبوواریور (۱۹۹۰ - ۱۹۸۸) بین زلاندنو و فرانسه و دومی در دعوی تحدید مناطق دریایی (۱۹۹۲ - ۱۹۸۹) بین دولتین فرانسه و کانادا، منصوب شد.

قاضی آرشاگا به مقام ریاست دادگاه اداری بانک جهانی و عضویت هیأت علمی آکادمی حقوق بین الملل لاهه و عضویت انستیتو حقوق بین الملل نیز رسید و در سال ۱۹۷۸ مدال علمی مانلی او هودسن را از طرف جامعه ایرانی حقوق بین الملل دریافت کرد.

استاد آرشاگا علاوه بر زبان مادری (اسپانیایی) به زبان های فرانسه و انگلیسی نیز مسلط بود و آثار متعددی در زمینه های مختلف حقوق بین الملل و نظام حقوقی – سیاسی سازمان ملل متحد از خود به جای گذاشت. از نخستین آثار گرفته چون «حل و فصل اختلافات بین المللی توسط شورای امنیت» به زبان فرانسه در سال ۱۹۵۴، تا آثار لاحق او چون «حقوق بین الملل در ثلث اخیر قرن» که در سال ۱۹۷۸ به عنوان درس عام حقوق بین الملل عمومی به زبان انگلیسی در آکادمی حقوق بین الملل لاهه ارائه داد، همگی نمونه هایی از دانش ژرف، دقت، صراحت و لطافت درک حقوقی او محسوب می شوند.

دوران قضاوت و ریاست خیمنز دو آرشاگا در دیوان بین المللی دادگستری از جمله پر بارترین سال ها در کارنامه این عالی ترین مرجع قضایی دنیا به شمار می رود. با کوشش های فکری و تحت ریاست او بود که متن اصلاحیه آئین نامه داخلی دیوان در سال ۱۹۷۸ به تصویب نهایی رسید. متنی که همواره به عنوان یک «میراث غنی» دوره ریاست او یاد می شود.

از هفتاد و شش سال حیات ادواردوخیمنز دو آرشاگا میراث های غنی حقوقی دیگر نیز به جای مانده است. میراث نوشته هایی که در آن ها اندیشه های حق طلبانه و عدالتخواهانه یک حقوقدان جهان سوم به زیباترین و رساترینوجهی تجلّی پیدا کرده اند.

ادوارد خیمنز دو آرشاگا سرانجام در سال ۱۹۹۴ در زادگاه خود دار فانی را وداع گفت.

منبع: دکتر ناصر علی منصوریان، یادی از آرشاگا: حقوقدان و سیاستمدار بزرگ جهان سوم، مجله حقوقی، شماره هجدهم و نوزدهم (۷۴ - ۱۳۷۳).