ماده ۱

دیوان بین المللی دادگستری که به موجب منشور ملل متحد به عنوان رکن مهم قضائی سازمان تأسیس شده است طبق مقررات این اساسنامه تشکیل یافته و انجام وظیفه خواهد نمود.

فصل اول ـ تشکیلات دیوان

ماده ۲

دیوان بین المللی دادگستری عبارت است از یک هیئت قضات مستقل که بدون توجه به ملیت آنها از میان کسانی انتخاب می گردند که عالی ترین مقام اخلاقی را دارا بوده و هر یک واجد شرایطی باشند که برای انجام مشاغل عالی قضائی در کشور خود لازم است یا از جمله متبحرین در علم حقوق باشند که تخصص آنها در حقوق بین الملل شهرت به سزایی دارد.

ماده ۳

۱. دیوان مزبور مرکب است از پانزده عضو بدون اینکه در میان آنها بیش از یک نفر تبعه یک دولت باشد.

۲. در این مورد کسی که ممکن است تبعه بیش از یک دولت محسوب گردد، تبعه کشوری محسوب خواهد شد که معمولاً در آنجا حقوق مدنی و سیاسی خود را اعمال می کند.

ماده ۴

۱. اعضاء دیوان بین المللی دادگستری را مجمع عمومی و شورای امنیت از میان اشخاصی که اسامی آنها بوسیله گروه های ملی مربوط به دیوان دائمی داوری پیشنهاد می گردند، طبق مقررات زیر انتخاب می نمایند:

۲. در مورد اعضاء ملل متحد که در دیوان دائمی داوری نماینده ندارند، داوطلبان بوسیله گروه های ملی پیشنهاد خواهند شد که دولت های آنها برای این منظور و طبق شرایطی که به موجب ماده ۴۴ مقاوله نامه لاهه مورخ ۱۹۰۷ راجع به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی برای اعضاء دیوان دائمی داوری مقرر شده است، معین می گردند.

۳. شرایطی که به موجب آن کشوری که طرف این اساسنامه است ولی عضو سازمان ملل متحد نیست می تواند در انتخاب اعضاء دیوان شرکت کند در صورتیکه موافقتنامه مخصوص وجود نداشته باشد، توسط مجمع عمومی به توصیه شورای امنیت تعیین می شود.

ماده ۵

۱. سه ماه قبل از تاریخ انتخابات، دبیرکل سازمان ملل متحد اعضاء دیوان دائمی داوری را که تبعه دولت های امضاء کننده این اساسنامه هستند، همچنین اعضاء گروه های ملی را که طبق فقره دوم ماده ۴ معین شده اند کتباً دعوت می نماید تا در مدت معینی به معرفی اشخاصی که موقعیت اشغال مقام عضویت دیوان بین المللی دادگستری را احراز می کنند، مبادرت نمایند.

۲. هیچ گروهی نمی تواند در هیچ مورد بیش از چهار نفر که حداکثر دو نفر از آنها دارای ملیت خود آن دسته باشند را معرفی نماید و در هیچ مورد ممکن نیست بیش از دو برابر تعداد کرسی های خالی نامزد نمود.

ماده ۶

به هر گروه ملی توصیه می شود که قبل از اقدام به تعیین داوطلبان، با عالی ترین دیوان قضائی، دستگاه های قضائی و از دانشکده های حقوق و فرهنگستان های ملی و شعبات ملی فرهنگستان های بین المللی که مخصوص مطالعات در علم حقوق هستند، مشورت کنند.

ماده ۷

۱. دبیرکل صورتی از اسامی کسانی را که به این طریق معرفی شده اند به ترتیب حروف الفبا تنظیم می نماید. فقط این اشخاص قابل انتخاب خواهند بود مگر در موردی که به موجب فقره دوم از ماده ۱۲ پیش بینی شده است.

۲. دبیرکل این صورت را به اطلاع مجمع عمومی و شورای امنیت می رساند.

ماده ۸

مجمع عمومی و شورای امنیت هر یک مستقلاً اعضاء دیوان را انتخاب می نمایند.

ماده ۹

در هر انتخاب، انتخاب کنندگان باید مد نظر داشته باشند اشخاصی که برای عضویت دیوان بین المللی دادگستری معین می شوند نه تنها باید شخصاً دارای شرایط مقرر باشند بلکه مجموعاً بتوانند نماینده اقسام بزرگ تمدن ها و مهمترین نظام های قضائی جهان نیز باشند.

ماده ۱۰

۱. کسانی منتخب محسوب می گردند که هم در مجمع عمومی و هم در شورای امنیت دارای اکثریت تام بوده اند.

۲. در رأی شورای امنیت خواه برای انتخاب قضات و خواه برای تعیین اعضاء کمیسیون مقرر در ماده ۱۲ هیچ فرقی بین‌ اعضاء دائم و غیر دائم شورای امنیت گذاشته نخواهد شد.

۳. هرگاه آراء مجمع عمومی و شورای امنیت به بیش از یک نفر از اتباع یک دولت داده شود، فقط مسن ترین آنها انتخاب می گردد.

ماده ۱۱

هرگاه پس از جلسه اول انتخابات، کرسی ها خالی باقی بماند، به طریق مذکور به انتخابات دوم و در صورت لزوم به انتخابات سوم نیز مبادرت می گردد.

ماده ۱۲

۱. هرگاه پس از سومین جلسه انتخابات، کرسی هایی خالی بماند، ممکن است در هر موقع خواه به درخواست مجمع عمومی و خواه به درخواست شورای امنیت، کمیسیون مشترکی مرکب از شش عضو که سه نفر از آنها را مجمع عمومی و سه نفر دیگر را شورای امنیت معین می کند، تشکیل شود تا برای هر کرسیِ خالی اسم یک نفر را به اکثریت تام معین و آن را به منظور انتخاب جداگانه به مجمع عمومی و به شورای امنیت پیشنهاد کنند.

۲. کمیسیون مشترک می تواند اسم هر شخصی را که دارای شرایط مقرر بوده و حائز اتفاق آراء کمیسیون باشد در صورت اسامی منظور دارد ولو اینکه اسم آن شخص در صورت اسامی اشخاصی که به موجب ماده هفت معرفی شده اند موجود نباشد.

۳. هرگاه کمیسیون مشترک تشخیص دهد که نمی تواند به تأمین انتخاب موفق گردد، اعضاء دیوان بین المللی دادگستری که قبلاً معین شده اند کرسی های خالی را در مدتی که از طرف شورای امنیت معین می شود و از میان اشخاصی که در مجمع عمومی و در شورای امنیت دارای رأی بوده اند، پُر می کنند.

۴. هرگاه آراء قضات به طور مساوی تقسیم شود، رأی مسن ترین آنها قاطع خواهد بود.

ماده ۱۳

۱. اعضاء دیوان بین المللی دادگستری برای مدت نُه سال انتخاب شده و قابل انتخابات مجدد نیز خواهند بود معذلک در مورد قضاتی که در انتخابات اولِ اعضاء دیوان معین می گردند، مأموریت پنج نفر از آنها در انقضای سه سال و مأموریت پنج نفر دیگر در آخر شش سال خاتمه می پذیرد.

۲. قضاتی را که مأموریت آنها باید در دوره مقدماتی سه سال و شش ساله خاتمه یابد دبیرکل ملل متحد فوراً پس از ختم اولین انتخابات بوسیله قرعه معین می کند.

۳. اعضای دیوان مادام که جانشین آنها معین نشده است در شغل خود باقی خواهند بود و پس از تعیین جانشین نیز به کارهایی که قبلاً به آن رجوع شده است رسیدگی خواهند کرد.

۴. در صورت استعفای یکی از اعضای دیوان بین المللی دادگستری، آن استعفا به رئیس دیوان مزبور داده می شود تا به دبیرکل ملل متحد ابلاغ گردد. به محض این ابلاغ کرسی عضو مستعفی خالی محسوب می شود.

ماده ۱۴

پُر کردن کرسی های خالی با قید رعایت ترتیب ذیل به همان طریقی به عمل می آید که برای انتخاب اول مقرر است. دبیرکل ملل متحد باید ظرف یک ماه از تاریخ خالی شدن کرسی، دعوتی را که به موجب ماده ۵ مقرر شده به عمل آورد و تاریخ انتخابات بوسیله شورای امنیت معین خواهد شد.

ماده ۱۵

مدت مأموریت عضو منتخب به جای عضو دیگری که هنوز مدت مأموریت او تمام نشده است، بقیه مدت سلف او خواهد بود.

ماده ۱۶

۱. اعضای دیوان نمی توانند هیچ مأموریت سیاسی یا اداری بر عهده بگیرند یا به شغلی بپردازند که جنبه حرفه ای داشته باشد.

۲. در صورت تردید در این مورد حکم دیوان قطعی است.

ماده ۱۷

۱. اعضای دیوان نمی توانند در هیچ کاری سمت نمایندگی یا مشاوره ای یا وکالت داشته باشند.

۲. آنها نمی توانند در تسویه هیچ کاری که سابقاً در آن کار به سمت نمایندگی یا مشاورت یا وکالت یکی از طرفین یا به سمت عضویت یک محکمه ملی یا بین المللی یا یک هیئت تحقیقی یا به هر عنوان دیگری مداخله داشته اند، شرکت کنند.

۳. در صورت تردید، حکم دیوان قاطع خواهد بود.

ماده ۱۸

۱. اعضای دیوان را نمی توان از شغل خود منفصل نمود مگر در صورتیکه سایر اعضا متفقاً رأی دهند که دیگر آن عضو واجد شرایط مقرر نیست.

۲. دفتردار دیوان مراتب را رسماً به دبیرکل ملل متحد اطلاع می دهد.

۳. به محض این ابلاغ، کرسی عضو منفصل، خالی محسوب می شود.

ماده ۱۹

اعضای دیوان در اجرای وظایف خود دارای مزایا و مصونیت های سیاسی خواهند بود.

ماده ۲۰

هر عضو دیوان باید قبل از تصدی شغل خود در جلسه علنی رسماً تعهد نماید که مشاغل خود را در کمال بی طرفی و از روی نهایت وجدان انجام خواهد داد.

ماده ۲۱

۱. دیوان بین المللی دادگستری رئیس و نایب رئیس خود را برای مدت سه سال تعیین می نماید. تجدید انتخاب آنها جایز است.

۲. دیوان دفتردار و هر کارمند دیگری را که لازم باشد، معین می نماید.

ماده ۲۲

۱. مَقر دیوان مزبور می تواند در صورتیکه لازم بداند در جای دیگری مستقر گردد و اجرای وظیفه نماید.

۲. رئیس و دفتردار دیوان بین المللی دادگستری در مقر دیوان مقیم خواهند بود.

ماده ۲۳

۱. دیوان بین المللی دادگستری همیشه در حال اشتغال خواهد بود مگر هنگام تعطیلات قضائی که اوقات و مدت آن را خود دیوان معین می نماید.

۲. اعضای دیوان حق گرفتن مرخصی های مرتب را دارند. تاریخ و مدت این مرخصی ها را خود دیوان با در نظر گرفتن مسافت بین لاهه و خانه اصلی اعضا معین خواهد نمود.

۳. جز در موارد مرخصی یا عدم امکان حضور به علت ناخوشی یا به هر علت مهم دیگری که صحت آن را رئیس دیوان تشخیص می دهد، اعضای دیوان بین المللی دادگستری باید همیشه تحت اختیار دیوان مزبور باشند.

ماده ۲۴

۱. هرگاه نظر به علت خاصی یکی از اعضای دیوان تشخیص دهد که نباید در رسیدگی به یک کار معینی شرکت نماید، مراتب را به اطلاع رئیس می رساند.

۲. هرگاه در چنین مواردی بین رئیس و عضو دیوان اختلاف نظر باشد، رأی خود دیوان قاطع خواهد بود.

۳. در صورت عدم توافق میان اعضای دیوان و رئیس آن، حکم دیوان قطعی است.

ماده ۲۵

۱. دیوان بین المللی دادگستری باید اختیارات خود را در جلسه علنی انجام دهد مگر اینکه به موجب این اساسنامه غیر از این تصریح شده باشد.

۲. با قید اینکه عده قضات حاضر برای تشکیل دیوان بین المللی دادگستری به کمتر از دوازده نرسد، نظامنامه دیوان مزبور می تواند مقرر دارد که یک یا چند نفر از قضات به نوبت و برحسب اوضاع، ممکن است از شرکت در جلسات معاف گردند.

۳. برای اینکه دیوان بتواند تشکیل گردد، حد نصاب نه نفر کافی خواهد بود.

ماده ۲۶

۱. دیوان بین المللی دادگستری می تواند در هر موقع بنا بر تشخیص خود یک یا چند شعبه که حداقل مرکب از سه نفر باشد تشکیل دهد تا به دعاوی از یک طبقه معین مثلاً به دعاوی راجع به کار و یا راجع به ترانزیت و ارتباطات رسیدگی نماید.

۲. دیوان مزبور می تواند در هر موقع برای رسیدگی به یک کار معین شعبه ای تشکیل دهد. عده قضات این شعبه را خود دیوان با رضایت طرفین دعوی معین می نماید.

۳. شعبه های مذکور در این ماده در صورتیکه طرفین تقاضا نمایند حکم خواهند داد.

ماده ۲۷

هر حکمی که بوسیله شعبه های مذکور در ماده ۲۶ و ۲۹ داده شود به منزله حکمی خواهد بود که خود دیوان داده باشد.

ماده ۲۸

شعبه های مذکور در ماده ۲۶ و ۲۹ می توانند با رضایت طرفین در خارج از لاهه منعقد گشته و اجرای وظیفه نمایند.

ماده ۲۹

به منظور پیشرفت سریع امور، همه ساله دیوان بین المللی دادگستری یک شعبه مرکب از پنج قاضی تشکیل خواهد داد تا در صورت درخواست طرفین رسیدگی اختصاری نماید. بعلاوه، دو نفر قاضی نیز معین خواهند شد تا جای هر قاضی را که نتواند در محاکمه شرکت کند، بگیرند.

ماده ۳۰

۱. دیوان بین المللی دادگستری به موجب آئین نامه، طرق انجام وظایف و اختیارات و مخصوصاً آئین دادرسی خود را معین می نماید.

۲. آئین نامه دیوان مزبور می تواند وجود معاونینی را پیش بینی نماید که در خود دیوان یا در شعبه های آن بدون داشتن حق رأی حضور به هم رسانند.

ماده ۳۱

۱. قضاتی که ملیت هر یک از طرفین دعوی را دارند حق خواهند داشت در رسیدگی به دعوایی که در دیوان بین المللی دادگستری مطرح است، شرکت نمایند.

۲. اگر در دیوان مزبور یک قاضی از ملیت یکی از طرفین دعوی باشد، طرف دیگر می تواند شخصی را به انتخاب خود معین نماید تا به عنوان قاضی در محاکمه شرکت کند. این شخص باید حتی الامکان از میان کسانی انتخاب گردد که طبق ماده ۴ و ۵ معرفی شده اند.

۳. هرگاه در میان قضات دیوان هیچ کس از ملیت طرفین دعوی وجود نداشته باشد هر یک از آنها می تواند یک نفر قاضی به طریقی که در بند پیش مذکور است، معین کند.

۴. مفاد این ماده در مورد ماده ۲۶ و ۲۹ نیز رعایت خواهد شد. در این موارد رئیس دیوان از یک و در صورت لزوم از دو نفر از اعضاء دیوان که شعبه را تشکیل می دهند تقاضا خواهد کرد که جای خود را به اعضایی که ملیت طرفین ذی نفع را دارند واگذار کنند و اگر در میان اعضاء عضوی از ملیت طرفین دعوی نباشد یا در صورت بودن آن عضو نتواند در محاکمه شرکت کند، جای خود را به قضاتی که طرفین دعوی مخصوصاً معین کرده‌اند خواهند داد.

۵. هرگاه در یک محاکمه چندین طرف منافع مشترک داشته باشند. تمام آنها از حیث اجرای مقررات فوق در حکم یک طرف خواهند بود. در صورت تردید حکم دیوان قاطع است.

۶. قضاتی که به نحو مذکور در فقره ۲ و ۳ و ۴ این ماده معین می شوند باید مقررات ماده ۲ و بند دوم از ماده ۱۷، همچنین مقررات ماده ۲۰ و ۲۴ این اساسنامه درباره آنها رعایت گردد. قضات مزبور در پایه تساوی کامل با همقطاران خود در رأی شرکت خواهند کرد.

ماده ۳۲

۱. اعضای دیوان مقرری سالیانه دریافت خواهند نمود.

۲. به رئیس دیوان فوق العاده مخصوص سالیانه پرداخت می شود.

۳. نائب رئیس دیوان برای هر روزی که شغل ریاست را انجام می دهد فوق العاده مخصوص دریافت خواهد داشت.

۴. قضات غیر از اعضای دیوان که به موجب ماده ۳۱ معین می شوند برای هر روز که انجام وظیفه می نمایند حق الزحمه ای دریافت خواهند نمود.

۵. مقرری و فوق العاده و حق الزحمه های مذکور را مجمع عمومی معین می نماید. میزان آنها را نمی توان در مدت مأموریت قضات پایین آورد.

۶. مقرری دفتردار را مجمع عمومی بنا به پیشنهاد دیوان تعیین خواهد کرد.

۷. شرایطی را که به موجب آن درباره قضات دیوان بین الملی دادگستری و دفتردار آن مبلغی به عنوان وظیفه برقرار می گردد و همچنین شرایطی را که طبق آن باید مخارج سفر قضات و دفترداری به آنها مسترد گردد، آئین نامه ای معین خواهد نمود که به تصویب مجمع عمومی رسیده است.

۸. مقرری و فوق العاده و حق الزحمه ها از هرگونه مالیات معاف است.

ماده ۳۳

مخارج دیوان بین المللی دادگستری به نحوی که از طرف مجمع عمومی معین می شود به عهده سازمان ملل متحد خواهد بود.

فصل دوم ـ صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری

ماده ۳۴

۱. فقط دولت ها می توانند به دیوان بین المللی دادگستری رجوع کنند.

۲. دیوان مزبور می تواند طبق شرایط مقرر در آئین نامه خود در مورد دعواهایی که به دیوان ارجاع شده است از موسسه های بین المللی عمومی اطلاعات بخواهد و نیز اطلاعاتی را که این موسسات با ابتکار خود به دیوان می دهند، دریافت خواهد کرد.

۳. هرگاه در ضمن دعوایی که به دیوان ارجاع شده است، تفسیر سند تأسیس یک موسسه بین المللی عمومی یا تفسیر قرارداد بین المللی که به موجب آن سند قبول شده است، مطرح گردد، دفتر دیوان باید صورت جلسات کتبی محاکمه را به اطلاع آن موسسه برساند.

ماده ۳۵

۱. دولت های امضاء کننده این اساسنامه حق رجوع به دیوان بین المللی دادگستری را دارند.

۲. شرایطی که به موجب آن سایر دولت ها می توانند با رعایت مقررات خاص عهدنامه های جاری به دیوان مزبور رجوع کنند، از طرف شورای امنیت معین خواهد شد بدون اینکه در هیچ مورد در آن شرایط برای طرفین دعوی یک عدم تساوی در مقابل دیوان شکل بگیرد.

۳. هرگاه دولتی که عضو ملل متحد نیست طرف دعوی واقع گردد، دیوان بین المللی دادگستری سهمیه ای را که باید آن دولت در مخارج دیوان متحمل گردد، معین خواهد نمود. معذلک، اگر آن دولت در مخارج دیوان شرکت داشته باشد، دیگر اجرای این حکم مورد نخواهد داشت.

ماده ۳۶

۱. دیوان بین المللی دادگستری نسبت به کلیه اموری که طرفین دعوی به آن رجوع می کنند و همچنین نسبت به موارد خاصی که به موجب منشور ملل متحد یا به موجب عهدنامه و قراردادهای جاری پیش بینی شده است صلاحیت رسیدگی دارد.

۲. دولت های امضاء کننده این اساسنامه می توانند در هر موقع اعلام دارند که قضاوت اجباری دیوان بین المللی دادگستری را نسبت به تمامی اختلافاتی که جنبه قضائی داشته و مربوط به موضوعات ذیل باشد در مقابل هر دولت دیگری که این تعهد را متقبل گردد خود به خود و بدون قرارداد خاصی قبول می نمایند.

الف) تفسر یک عهدنامه؛

ب) هر مسئله که موضوع حقوقی بین المللی باشد؛

ج) حقیقت هر امری که در صورت ثبوت، نقض یک تعهد بین المللی محسوب می گردد؛

د) نوع و میزان غرامتی که باید برای نقض یک تعهد بین المللی داده شود.

۳. اعلامیه های مذکور ممکن است بدون هیچ قید یا به شرط معامله متقابل با چند دولت یا با بعضی از آنها برای مدت معینی به عمل آید.

۴. این اعلامیه ها به دبیرکل سازمان ملل متحد تسلیم می گردند و ایشان رونوشت آن را به امضاء کنندگان این اساسنامه و همچنین به دفتر دیوان بین المللی دادگستری ارسال می دارد.

۵. اعلامیه هایی که به موجب ماده ۳۶ اساسنامه دیوان دائمی دادگستری بین المللی صادر شده و هنوز معتبر است در روابط بین امضاء کنندگان این اساسنامه در حکم آن خواهد بود که قضاوت اجباری بین المللی دادگستری برای بقیه مدت مذکور در آن اعلامیه ها و بر طبق مقررات آنها قبول شده است.

در صورت اختلاف راجع به صلاحیت دیوان، حکم دیوان قاطع است.

ماده ۳۷

هرگاه به موجب یک عهدنامه یا قراردادی که هنوز معتبر است، ارجاع اختلاف به هیئت قضاتی پیش بینی شده باشد که بایستی از طرف جامعه ملل یا دیوان دائمی دادگستری بین المللی تشکیل گردد، نسبت به امضاء کنندگان این اساسنامه آن هیئت قضات عبارت خواهد بود از دیوان بین المللی دادگستری.

ماده ۳۸

۱. دیوان بین المللی دادگستری که مأموریت دارد اختلافاتی را که به آن رجوع می شود بر طق حقوق بین الملل حل و فصل نماید موازین زیر را اجرا خواهد کرد:

الف) عهدنامه های بین المللی را اعم از عمومی و خصوصی که به موجب آن قواعدی معین شده است که طرفین اختلاف آن قواعد را به رسمیت شناخته اند؛

ب) عرف بین المللی به عنوان رویه ای کلی که به صورت قانون پذیرفته شده است؛

ج) اصول عمومی حقوقی که مقبول ملل متمدن است؛

د) با رعایت حکم ماده ۵۹، تصمیمات قضائی و عقاید برجسته ترین مبلغین ملل مختلف به منزله وسائل فرعی برای تعیین قواعد حقوقی.

۲. مقررات این ماده حقی را که دیوان بین المللی دادگستری دارد و به موجب آن می تواند در صورت تقاضای طرفین درباره آنها به نحوی تساوی طبق قانون حکم دهد خللی وارد نمی آورد.

فصل سوم ـ آئین دادرسی

ماده ۳۹

۱. زبان های رسمی دیوان بین المللی دادگستری فرانسه و انگلیسی است. هرگاه طرفین دعوی موافقت نمایند که تمام جریان کار به زبان فرانسه به عمل آید، حکم نیز به زبان فرانسه امضاء خواهد شد. هرگاه طرفین دعوی توافق نمایند که تمام جریان کار به زبان انگلیسی به عمل آید، حکم نیز به زبان انگلیسی داده می شود.

۲. در صورت نبودن موافقتی برای تعیین زبانی که باید به کار گرفته شود، طرفین دعوی می توانند در تقریرات خود هر یک از این دو زبان را که ترجیح می‌دهند به کار برند و حکم دیوان نیز به فرانسه و انگلیسی داده خواهد شد. در این صورت خود دیوان معین می کند که کدام یک از این دو نص معتبر خواهد بود.

۳. دیوان به درخواست هر طرفی اجازه خواهد داد که آن طرف زبانی غیر از فرانسه یا انگلیسی به کار برد.

ماده ۴۰

۱. دعاوی به اقتضای مورد یا بوسیله ابلاغ توافق طرفین دعوی یا بوسیله دادخواستی که به دفتردار داده می شود به دیوان رجوع می گردد. در هر صورت باید موضوع اختلاف و طرفین دعوی معین گردند.

۲. دفتردار فوراً عرض حال را به هر ذینفعی ابلاغ می کند.

۳. و نیز نامبرده موضوع را بوسیله دبیرکل سازمان ملل متحد به اطلاع اعضای ملل متحد و همچنین به اطلاع دولت هایی که حق رجوع به دیوان دارند، می رساند.

ماده ۴۱

۱. دیوان بین المللی دادگستری اختیار دارد در صورتی که تشخیص دهد که اوضاع و احوال ایجاب می کند اقداماتی را که باید برای حفظ حقوق طرفین موقتاً به عمل آید، انجام می دهد.

۲. تا صدور حکم قطعی تعیین این اقدامات باید فوراً به طرفین اختلاف و به شورای امنیت ابلاغ گردد.

ماده ۴۲

۱. نمایندگی طرفین در دیوان بین المللی دادگستری به عهده کسانی است که از طرف آنها معین می شود.

۲. طرفین می توانند در محضر دیوان از مشاورین حقوقی یا وکلای دادگستری کمک بگیرند.

۳. نمایندگان و مشاوران و وکلای طرفین در محضر دیوان دارای مزایا و مصونیت هایی خواهند بود که برای انجام آزادانه وظایف آنها لازم است.

ماده ۴۳

۱. آئین رسیدگی دو مرحله دارد: یک کتبی و دیگری شفاهی.

۲. آئین کتبی عبارت است از ابلاغ لوایح متقابل و بنابر اقتضا جواب آنها به قاضی و به طرف و همچنین از ابلاغ اوراق و مدارک مربوط به دعوی.

۳. ابلاغ بوسیله دفتردار و به ترتیب در مدتی که از طرف دیوان معین می شود به عمل می آید.

۴. رونوشت مصدق هرگونه اوراق که یکی از طرفین می دهد باید به طرف دیگر ابلاغ شود.

۵. آئین شفاهی عبارت است از استماع به اظهارات شهود و کارشناسان و نمایندگان و مشاورین حقوقی و وکلای دعوی.

ماده ۴۴

۱. برای ابلاغ به هر کسی غیر از نمایندگان و مشاوران و وکلای طرفین، دیوان بین المللی دادگستری مستقیماً به دولتی مراجعه خواهد کرد که ابلاغ باید در خاک آن دولت تسلیم شود.

۲. همین ترتیب در مواردی که بایستی مدارکی در محل جمع آوری شود نیز صدق می کند.

ماده ۴۵

رسیدگی تحت ریاست رئیس و در صورت غیبت او تحت ریاست نائب رئیس به عمل می آید. در صورت غیبت هر دو، ریاست به عهده قدیمی ترین قاضی از میان قضات حاضر خواهد بود.

ماده ۴۶

جلسه رسیدگی علنی است مگر اینکه خود دیوان تصمیم دیگری بگیرد یا اینکه طرفین درخواست نمایند که جلسه بدون حضور مستمعین تشکیل شود.

ماده ۴۷

۱. در هر جلسه، صورت جلسه ای تهیه خواهد شد که به امضای رئیس و دفتردار می رسد.

۲. فقط این صورت جلسه اعتبار سند رسمی خواهد داشت.

ماده ۴۸

دیوان بین المللی دادگستری برای اداره کردن جریان دعوی و تعیین ترتیبات و مهلت هایی که باید هر یک از طرفین بر طبق آن آخرین تقاضای خود را از دیوان بنمایند، قرارهایی صادر و هر اقدامی را که برای اقامه ادله مقتضی باشد به عمل می آورد.

ماده ۴۹

دیوان بین المللی دادگستری می تواند حتی قبل از شروع جلسه از نمایندگان طرفین بخواهد که تمام مدارک را تقدیم و کلیه توضیحات خود را ارائه دهند. در صورت امتناع، این نکته را دیوان منظور نظر خواهد داشت.

ماده ۵۰

دیوان می تواند هرگاه لازم باشد یک تحقیق یا یک امر مشورتی را به هر شخص یا هیئت یا دفتر یا کمیسیون و یا موسسه ای که خود دیوان انتخاب می کند، رجوع دهد.

ماده ۵۱

در جریان محاکمه کلیه سوالات مقتضی از شهود و کارشناسان بر طبق ترتیباتی به عمل می‌آید که دیوان بین المللی دادگستری در آئین نامه مذکور در ماده ۳۰ مقرر خواهد داشت.

ماده ۵۲

پس از آنکه در تاریخ های مقرر، اسناد و مدارک دریافت و اظهارات شهود استماع گردید، دیوان می تواند هر شهادت یا مدارک جدیدی را که یکی از طرفین بخواهد بدون رضایت طرف دیگر به او بدهد، رد نماید.

ماده ۵۳

۱. اگر یکی از طرفین در جلسه رسیدگی حاضر نشود یا از ابراز دلایل خودداری نماید، طرف دیگر می تواند از دیوان تقاضا نماید که بر طبق درخواست های او حکم بدهد.

۲. قبل از اینکه دیوان این تقاضا را بپذیرد باید مطمئن گردد که نه فقط طبق ماده ۳۶ و ۳۷ صلاحیت رسیدگی دارد، بلکه درخواست‌های مزبور هم از نقطه نظر حقوقی و هم از نقطه نظر عملی صحیح و با اساس است.

ماده ۵۴

۱. وقتی که نمایندگان و مشاورین و وکلای طرفین، تمام وسائلی را که مفید می دانند تحت نظر دیوان به کار بردند؛ رئیس ختم محاکمه را اعلام می نماید.

۲. سپس هیئت داوران برای مشورت به اتاق مشاوره می رود. مشاوره داوران باید محرمانه به عمل آمده و سری بماند.

ماده ۵۵

۱. احکام داوران با اکثریت قضات حاضر صادر می شود.

۲. در صورت تساوی آراء، رأی رئیس یا کسی که جانشین او است، قاطع خواهد بود.

ماده ۵۶

۱. حکم باید موجه باشد.

۲. اسامی قضاتی که در صدور حکم شرکت کرده اند، باید در حکم قید گردد.

ماده ۵۷

هرگاه حکم کلاً یا جزاً به اتفاق آراء قضات صادر نشده باشد، هر قاضی حق خواهد داشت شرح عقیده شخصی خود را ضمیمه حکم نماید.

ماده ۵۸

حکم باید به امضای رئیس و دفتردار برسد و در جلسه علنی که نمایندگانِ طرف حسب المقرر به آنجا دعوت شده باشند، خوانده می شود.

ماده ۵۹

احکام دیوان فقط درباره طرفین اختلاف و در موردی که موضوع حکم بوده، الزام آور است.

ماده ۶۰

احکام دیوان قطعی و غیر قابل استیناف است. در صورت اختلاف در مورد معنی و حدود حکم، دیوان می تواند به درخواست هر طرف آن را تفسیر نماید.

ماده ۶۱

۱. تجدید نظر در حکم را نمی توان از دیوان تقاضا نمود مگر در صورت کشف یک امری که در قضیه اثر قطعی داشته و قبل از صدور حکم، خود دیوان و طرفی که تقاضای تجدید نظر می نماید از وجود آن امر اطلاع نداشته اند و از ناحیه طرف مزبور هم تقصیری برای این عدم اطلاع نبوده است.

۲. آئین تجدید نظر بر طبق حکمی شروع می شود که از طرف دیوان صادر شده و به موجب آن صراحتاً وجود امر جدیدی را که دارای کیفیات لازم برای امکان تجدید نظر است، گواهی کرده و از این حیث درخواست تجدید نظر را قابل قبول اعلام می دارد.

۳. دیوان می تواند شروع آئین تجدید نظر را به اجرای قبلی حکم متوقف سازد.

۴. درخواست تجدید نظر باید حداکثر در ظرف شش ماه از تاریخ کشف امر جدید به عمل آید.

۵. پس از انقضای ده سال از تاریخ حکم، هیچ درخواست تجدید نظری امکان‌پذیر نخواهد بود.

ماده ۶۲

۱. هرگاه دولتی تشخیص دهد که قضاوتی که به عمل آمده به یکی از علایق حقوقی آن مربوط می شود، می تواند برای دخالت در قضیه به دیوان عرض حال بدهد.

۲. در مورد این تقاضا رأی دیوان قاطع است.

ماده ۶۳

۱. هرگاه امر مربوط به تفسیر قراردادی باشد که در آن قرارداد دولت های دیگر غیر از طرفین اختلاف شرکت داشته اند، دفتردار باید بدون درنگ مراتب را به اطلاع آن دولت ها برساند.

۲. هر یک از این دولت ها حق دارد که وارد محاکمه شود و در صورت اعمال این حق، تفسیری که به موجب حکم دیوان به عمل می آید درباره او نیز الزام آور خواهد بود.

ماده ۶۴

هریک از طرفین دعوی، مخارج محکمه مربوط به خود را متحمل خواهند شد مگر اینکه دیوان ترتیب

دیگری مقرر دارد.

فصل چهارم ـ آراء مشورتی

ماده ۶۵

۱. دیوان می تواند در هر مسئله قضائی به تقاضای هر سازمان یا موسسه ای که منشور ملل متحد به او اجازه چنین تقاضایی را می دهد یا بر طبق مقررات آن منشور می تواند این اقدام را به عمل آورد، رأی مشورتی بدهد.

۲. مسائلی که در مورد آن رأی مشورتی دیوان خواسته می شود باید ضمن عرض حال کتبی بیان و در عرض حال مزبور آن مسائل باید با عبارت صریح شرح داده شود. هر نوع مدارکی که ممکن است موجب روشن کردن مسئله باشد باید به عرض حال ضمیمه گردد.

ماده ۶۶

۱. دفتردار فوراً عرض حالی را که به موجب آن درخواست رأی مشورتی به عمل آمده به تمام دولت هایی که حق اقامه دعوی در دیوان دارند، ابلاغ می نماید.

۲. بعلاوه، دفتردار باید به موجب ابلاغ مخصوص و مستقیم به هر دولتی که حق اقامه دعوی در دیوان یا یک سازمان بین المللی که به تشخیص دیوان یا در صورتیکه دیوان به تشخیص فرد توانایی دادن اطلاعات لازم را داشته باشد، اطلاع دهد که دیوان حاضر است در مورد موعدی که رئیس معین می نماید اظهاریه های کتبی دریافت یا بیانات شفاهی آنها را در جلسه علنی که برای این منظور تشکیل می یابد استماع نماید.

۳. هرگاه یکی از این دولت ها که ابلاغ مخصوص منظور در بند دوم این ماده نسبت به او به عمل نیامده است به دادن اظهاریه کتبی یا به بیان توضیحات شفاهی اظهار میل کند، در مورد این تقاضا رأی دیوان قاطع خواهد بود.

۴. به دولت ها یا موسسه هایی که لوایح کتبی یا توضیحات شفاهی داده اند اجازه داده می شود که لوایح و توضیحات دولت ها با سازمان های دیگر را به طریق و در مدتی که در هر مورد بخصوص از طرف دیوان در صورت دایر نبودن آن از طرف رئیس معین می شود، مورد بحث و اظهار نظر قرار دهند و برای این منظور دفتردار در مورد مقتضی اظهاریه های کتبی را به دولت ها و موسساتی که خود آنها نیز اظهاریه هایی تقدیم داشته اند، ارسال می دارند.

ماده ۶۷

دیوان رأی مشورتی خود را در جلسه علنی اعلام می دارد و مراتب قبلاً به دبیرکل و نمایندگان اعضاء سازمان ملل متحد و دولت های دیگر و به نمایندگان موسسات بین المللی که مستقیماً ذینفع هستند، اطلاع داده می شود.

ماده ۶۸

دیوان باید در حین اجرای وظایف مشورتی خود مقررات این اساسنامه را در مورد اختلافات مطروحه ای که قابل اعمال می داند تا سرحد امکان مراعات نماید.

فصل پنجم ـ اصلاحات

ماده ۶۹

اصلاحات این اساسنامه به همان طریقی به عمل می آید که برای اصلاحات منشور ملل متحد مقرر است ولی مشروط و منوط به تصمیماتی خواهد بود که مجمع عمومی بنا بر توصیه شورای امنیت برای شرکت دولت هایی اتخاذ می نماید که این اساسنامه را امضاء کرده اند ولی عضو سازمان ملل متحد نیستند.

ماده ۷۰

دیوان می تواند اصلاحاتی را که به تشخیص او لازم است در این اساسنامه به عمل آید بوسیله ابلاغ کتبی دبیرکل سازمان ملل متحد پیشنهاد نماید تا طبق مقررات ماده ۶۹ مورد رسیدگی واقع شود.

اشتراک گذاری:
منشور ملل متحدسند موسس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)
verification