ساختار قضایی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران و اصول شاخص رسیدگی حاکم بر آن

مقدمه

 رکن قضایی یک فدراسیون، مهمترین مرجع مستقل یک فدراسیون ورزشی است که وظیفه احقاق حقوق فعالین حاضر در جامعه ورزشیِ هدف و رسیدگی به تخلفات تحقق یافته را، در پرتو قوانین راهگشا و مرتبط با ورزش مربوطه دارد. در حال حاضر با توجه به اهمیت و جایگاه ورزش فوتبال در جهان و بدل گشتن آن به یک صنعت سودمند و با عنایت به گردش مالی بالا در این ورزش، اهمیت رکن مزبور دوچندان می شود.

در این یادداشت سعی شده است با زبانی ساده و به طور مختصر به تشریح ساختار قضایی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران (IRIFF) پرداخته و پس از آن نگاهی کوتاه به اصول شاخص مرتبط با آیین دادرسی حاکم بر آن انداخته شود.

الف- ساختار قضایی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران

ماده ۶۲ اساسنامه فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران به معرفی ارکان قضایی فدراسیون فوتبال می پردازد و آن را متشکل از کمیته انضباطی، کمیته اخلاق و کمیته استیناف می داند.

در ابتدا باید به این موضوع اشاره کرد که به نظر واژه ارکان به اشتباه در ماده ۶۲ اساسنامه به جای رکن به کار رفته است، در فدراسیون فوتبال یک رکن قضایی وجود دارد که مشتمل از کمیته های مذکور می باشد و در ذیل آن قرار می گیرد. به کار بردن واژه ارکان به معنای چند رکن مستقل قضایی در فدراسیون فوتبال می باشد که مفهوم اشتباهی را می رساند.

در یک تقسیم بندی توسط فعالین حوزه حقوق فوتبال و با توجه به قوانین مدونه این حوزه، رکن قضایی فدراسیون فوتبال به یک معنای خاص و یک معنای عام تقسیم بندی می شود.

• در معنای خاص شامل کمیته انضباطی، کمیته اخلاق (شامل دیوان تحقیق و دیوان حکمیت) و کمیته استیناف می‎ باشد.
• درمعنای عام شامل کمیته حقوقی، کمیته تعیین وضعیت، کمیته تدوین مقررات و کمیته اعطای مجوز حرفه ای فوتبال می  شود.

توجه به معنا و تعریف دعوای فوتبالی در جایگاه خود حائز اهمیت است؛ زیرا معطوف به رسیدگی در رکن قضایی فدراسیون بوده و در صلاحیت مرجع مذکور قرار می گیرد؛ در غیر این صورت با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده به مرجع دارای صلاحیت فرستاده می شود. دعوای فوتبالی دعوایی است که طرفین آن از اشخاص فعال در فوتبال  بوده و دعوا معطوف به همین ورزش می باشد.

ماده ۴ مقررات انضباطی فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران به طور تمثیلی به فعالان فوتبالی پرداخته است:

کمیته انضباطی صلاحیت عام رسیدگی به تمامی تخلفات را دارد مگر مواردی که به طور خاص به مرجع دیگری سپرده شده باشد. در بسیاری از موارد کمیته انضباطی را مرجع رسیدگی به تخلفاتی دانسته اند که در درون زمین اتفاق می افتد و کمیته اخلاق را مرجع رسیدگی به تخلفاتی می دانند که در خارج از زمین اتفاق افتاده است اما در همه این موارد به این موضوع باید اشاره کرد که معیار درست مربوط به ذات و ماهیت تخلف است (نه داخل زمین بودن یا نبودن تخلف)، در بسیاری از موارد قصد تخلف در خارج از زمین است و جنبه عملی آن داخل زمین محقق می شود، مانند تبانی. اگر تخلفی حقوق بنیادین فوتبال و اصل یکپارچکی در فوتبال را زیر سوال ببرد، رسیدگی به آن در صلاحیت کمیته اخلاق می باشد. کمیته انضباطی وظیفه رسیدگی به تخلفاتی که از دید مقامات رسمی مسابقه پنهان مانده است، اشتباهات آشکار داوری، تمدید دوران محرومیت ناشی از اخراج توسط داور مسابقه و تعیین مجازات های تکمیلی نظیر جریمه نقدی و غیره را دارد و موارد فوق بر اساس مقررات تحت عنوان صلاحیت های خاص کمیته انضباطی در نظر گرفته شده است.

کمیته تعیین وضعیت بازیکنان صلاحیت رسیدگی و اتخاذ تصمیم در خصوص تمام دعاوی مربوط به قراردادهای اعضا، بازیکنان، مربیان، مدیران، مسئولین، کادر پزشکی، کادر فنی، کارگزاران و واسطه های سراسر کشور بر اساس مقررات و دستورالعمل های مصوب فدراسیون فوتبال ایران را دارد. و نیزجهت نظارت بر اجرای مقررات مربوط به نقل و انتقالات داخلی و بین المللی بازیکنان و کارگزاران مسابقات و واسطه ها بر اساس مقررات فیفا و مقررات و آیین نامه های مصوب فدراسیون فوتبال، صالح است (مواد ۶ و ۷ آیین دادرسی کمیته وضعیت بازیکنان فدراسیون فوتبال).

کمیته تدوین و تطبیق مقررات مسئول تدوین و تکامل اساسنامه و مقررات و آیین نامه های مرتبط با فوتبال و دستوالعمل های آن است. کلیه مقررات و بخشنامه ها و دستوالعمل های پیشنهادی و... باید قبل از تصویب در مجمع عمومی یا هیئت رئیسه به تصویب کمیته تدوین و تطبیق مقررات برسد. تطبیق مقررات از این حیث است که قوانین و آیین نامه های جدید با قوانین فیفا و مقررات ملی و بین المللی در تعارض نباشد.

کمیته صدورمجوز حرفه ای باشگاه ها (مجوز باشگاهی یا CLUB LICENSING) با معیار قرار دادن مولفه هایی با هدف استانداردسازی فوتبال اقدام به صدور این نوع مجوز می کند؛ انواع و چگونگی پیدایش آن بررسی جداگانه ای می طلبد.

کمیته استیناف مسئول رسیدگی به  تجدیدنظرخواهی از آرای صادره و تصمیماتی است که توسط کمیته تعیین وضعیت، کمیته اخلاق و کمیته انضباطی اتخاذ می شود و همچنین آرای صادره از آن قابل اعتراض در دیوان حکمیت ورزش می باشد. اعطای این صلاحیت به دیوان حکمیت ورزش بر اساس ماده ۱۱۱ مقررات انضباطی فدراسیون فوتبال تحت این عنوان است که احکام قطعی رکن قضایی فدراسیون، با رعایت شرایط قانونی مندرج در مقررات شکلی و ماهوی قابل اعتراض در دیوان می باشد.

ترکیب اعضا در کمیته اسیناف و کمیته انضباطی هریک به صورت جداگانه متشکل از حداکثر ۷ عضو و شامل یک رئیس و یک معاون است که جلسات با اکثریت مطلق که یکی از آنها باید رئیس یا معاون باشد رسمیت می یابد و رئیس و معاون لزوما باید دارای دانشنامه کارشناسی یا بالاتر در رشته حقوق باشند.

ب- اصول شاخص آیین دادرسی در رکن قضایی فدراسیون فوتبال

به طور کلی اصول کلی و شکلی دادرسی که در رکن قضایی وجود دارد مطابق با اصول حاکم بر آیین دادرسی حاکم در نظام قضایی ما می باشد که با مقررات آمره فوتبال همگام سازی شده است اما پرداختن به وجه افتراق این دو حائز اهمیت است که در ادامه به بیان چند مورد از آنها می پردازیم.

رسیدگی در رکن قضایی فدراسیون فوتبال کتبی و مکاتبه محور است نه گفت وگو محور و تمام مراتب اعلام تخلف و دادخواهی و رسیدگی، کتبی انجام می شود بنابراین در رسیدگی ای که در رکن قضایی اتفاق می افتد ما نهادی با عنوان واخواهی نداریم و اساسا صدور حکم غیابی اتفاق نمی افتد.

رعایت صلاحیت نکته دیگری است که باید به آن توجه کرد؛ رکن قضایی فقط به منازعه فوتبالی می پردازد و صلاحیت آن محدود به همین مورد می شود.

 کمیته رسیدگی کننده در صورتی که خود را صالح تشخیص ندهد با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را به مرجع صالح نزد دبیرکل فدراسیون می فرستد. در مواردی که در صلاحیت رسیدگی کمیته ها اختلاف شود و دو یا چند کمیته خودشان را به عنوان مرجع صالح تشخیص دهند، پرونده به مرجع بالاتر یعنی کمیته استیناف ارجاع داده می شود تا صلاحیت رسیدگی توسط آن تعیین گردد.

رسیدگی با حضور نصاب قانونی قضات به علاوه رئیس یا معاون صورت می گیرد. جلسات رسیدگی توسط رئیس و یا در غیاب وی توسط معاون آن تشکیل و اداره می شود.

وکالت در رکن قضایی فدراسیون فوتبال فقط معطوف به وکالت وکلای دادگستری نمی شود و وکالت مدنی هم مورد تایید است، که پرداختن به نکته و عواقب آن در جایگاه خود حائز اهمیت است.

تمامی این موارد در پرتو رعایت اصول کلی حاکم بر رسیدگی نظیر اصل تناظر، احترام به حقوق آیینی و دفاعی متهم، رعایت اصل محرمانگی، رعایت مقررات آمره فوتبال و اصول بنیادین حاکم بر ورزش و ... صورت می گیرد.