گفت و گو با اعضای تیم دانشگاه تهران در مسابقات ۲۰۲۴ ویس موت (داوری تجاری بین المللی) پیرامون این مسابقات

امروزه مسابقات موت کورت یا شبیه سازی رسیدگی های قضایی و داوری به اشکال مختلف و در قالب موضوعات متنوعی در سراسر جهان برگزار می شوند و بعضی از آنها نیز در بین جامعۀ حقوقدانان از اعتبار و جایگاه برجسته ای برخوردارند. قطعاً مسابقات داوری تجاری بین المللی یا ویس موت (Willem C. Vis International Commercial Arbitration Moot) در زمرۀ معروف ترین و معتبرترین این مسابقات قرار می گیرد.

مسابقۀ داوری تجاری بین المللی ویس موت در سال ۱۹۹۴ در وین اتریش راه اندازی شد و از آن زمان تاکنون هر سال برگزار می شود. این مسابقات یک فرصت عالی برای دانشجویان حقوق از سراسر جهان است تا دور هم جمع شوند و در یک مسابقه دوستانه شرکت کنند. تمرکز مسابقات شبیه سازی ویس موت بر روی حقوق تجارت بین الملل و به طور خاص متون حقوقی تهیه شده توسط کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد  (UNCITRAL)و حل و فصل اختلافات ناشی از آنها است.

با توجه به اهمیت و اعتبار مسابقات ویس موت، در این گفت و گو میزبان خانم ها و آقایان ریحانه عرب، علی فرحزادی، احسان حسین زاده و روژیا فیروزکار، اعضای تیم دانشگاه تهران در مسابقات ۲۰۲۴ ویس موت در وین - اتریش، شدیم تا پیرامون این مسابقات صحبت کنیم.

نخستین بار از چه طریقی با «موت کورت» آشنا شدید و با چه هدفی تصمیم به شرکت در مسابقات ویس موت گرفتید؟

خانم عرب: اینجانب دانشجوی دکتری حقوق تجارت و سرمایه گذاری هستم و نخستین بار همکلاسی ام جناب آقای مازیار جاوید شرکت در این موت کورت که موضوع مرتبطی با رشته ام داشت را پیشنهاد دادند. دستاوردها و تجاربی که پیش تر از شرکت کنندگان قبلی موت کورت ها شنیده بودم برایم جذاب بود. من سه هدف را در این موت کورت دنبال می کردم: گسترش دایرۀ ارتباطی با دانشجویان و استادان بین المللی، همچنین تقویت سطح زبان تخصصی در بستر عمل، و افزودن تجربۀ عملی به آموزه هایی که در مقاطع تکمیلی ارشد و دکتری آنها را مطالعه کرده بودم، که هر سه هدف با شرکت در این موت کورت، به درستی محقق شدند. یکی از انتقاداتی که من همیشه نسبت به سیستم آموزشی مان دارم فقدان واحدهای عملی از قبیل موت کورت بوده است.

خانم فیروزکار: نخستین باری که راجع به این مسابقات شنیدم مدرسۀ تابستانی موت کورت بود. از همان ابتدای ورودم به مقطع کارشناسی، همواره مایل به حضور و فعالیت در فضایی همچون دادگاه ها بودم که موت کورت را بستر مناسبی برای رسیدن به این هدف ارزیابی کردم. هدفم از شرکت، ارتقای سطح زبان بود که فرایند موت کورت خود یک مسیر مناسب برای تقویت زبان به شمار می آید. علاوه بر آن می خواستم تا به واسطۀ موت کورت، نسبت به علاقه ام راجع به حوزۀ حقوق تجاری اطمینان پیدا کنم. بسیاری از بچه های کارشناسی می پرسند که آیا به واسطۀ تلاش های چند ماهه در این موت کورت ها می توان به این اطمینان در خصوص حوزۀ مورد علاقه برای فعالیت در آینده رسید؟ باید بگویم بله.

آقای حسین زاده: در مقطع کارشناسی، پردیس فارابی دانشگاه تهران بودم و در آن زمان شرکت در موت کورت دارای تقدس بود و همیشه این را در نظر داشتم که در مقطعی که دارای مشغلۀ کمتری باشم در آن شرکت کنم. تحصیل در مقطع ارشد در دانشگاه تهران این فرصت را در اختیارم قرار داد و بسیار هم از شرکت در این رقابت راضی هستم. هدفم از شرکت، عملی کردن آموزه های تئوری بود زیرا بدین واسطه، آن آموزه ها ماندگارتر در ذهن ثبت خواهند شد. برای مثال در دروس ارشد حقوق نفت و گاز، دو واحد حقوق تجارت الملل داشتیم که استاد این درس صراحتاً بیان می کرد که مطالب این حوزه به حدی گسترده است که در دو واحد نمی گنجد. اما شرکت در ویس موت و مواجهه با موضوعات تجاری برای حدود هفت ماه فرصت بسیار مناسبی و ارزشمندی بود که زمینۀ آشنایی هرچه بیشتر با این حوزه را به ما داد.

آقای فرحزادی: شرکت در موت کورت و عضو جامعۀ موت کورت بودن به واسطه نشئت گرفتن از دغدغه عملی دانشجویان، خود یک غنیمت است. اولین موت کورتی که شرکت کردم، موت کورت اتاق بازرگانی ایران بود که پس از آن این ذهنیت برای بنده ایجاد شد که شرکت در موت کورت بین المللی هم می تواند تجربۀ خوبی باشد. حین مواجهه با موت کورت های بین المللی، متوجه تفاوت سطح موت کورت های داخلی و خارجی شدم؛ قطعاً موت های خارجی، توانایی های بسیار متفاوت تری را می طلبد. در خصوص هدف نیز، واقعاً هدف آنچنان والایی از شرکت در ویس موت نداشتم و هدف اصلی ام تنها یادگیری عملی بود.

دربارۀ ماهیت و اهمیت مسابقات ویس موت بیشتر برای مخاطبان سایت توضیح دهید؟

خانم عرب: موت به معنی فضای شبیه سازی شده است. موت ها به دو دستۀ Moot Court و Arbitration Moot تقسیم می شوند. همانطور که از اسم آنها مشخص است، دستۀ اول، شبیه سازی دادگاه ها و دستۀ دوم شبیه سازی رسیدگی داوری است. ویس موت نوعی شبیه سازی داوری محسوب می شود و فرضیه ها و روایات پرونده های تجاری بین المللی را در فضای داوری مطرح می کند. در این موت کورت تمامی مراحلی که طرفین باید برای رسیدن به جلسۀ رسیدگی طی کنند، اعم از ثبت تقاضا یا دادخواست داوری، پاسخ خوانده، شهادت شهود و سایر ادله در اختیار شرکت کنندگان قرار داده می شود.

این موت کورت، بزرگ ترین و قدیمی ترین موت کورت مربوط به داوری تجاری است و هر ساله با همکاری آنسیترال و دانشگاه وین اتریش، با شرکت حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ تیم از سراسر دنیا برگزار می شود.

موضوعی که در اثنای مسابقه توجه مرا بیش از همه چیز به خود جلب کرد، مهارت هیئت اجرایی برگزاری مسابقات در مدیریت این رقابت بدون هیچ گونه تأخیر، نقص و یا بی نظمی بود.

مهم ترین چالش های پیش روی شما برای شرکت در این رقابت چه چیزی بود؟

خانم عرب: خوشبختانه تیم ما با رد شدن ویزا مواجه نشد زیرا که از مدت ها قبل تدابیر خاصی را به لحاظ جمع آوری مدارکی که احتمال می دادیم برای سفارت حائز اهمیت باشد به کار بردیم اما از جمله مهم ترین چالش های همیشگی تیم های ایرانی یافتن اسپانسر است. معمولاً دانشجویان خارجی با این مشکل چندان مواجه نیستند. این چالش از همان عدم وجود یک نهاد رسمی برای سازمان دهی جریان موت کورت نشئت می گیرد و همین باعث می شود که تیم ها به جای تمرکز بر روی نوشتن لوایح و پژوهش، به دنبال اسپانسر و تأمین مالی برای اعزام به مسابقات باشند. در خصوص تیم ما، همۀ هزینۀ موت کورت را خودمان متقبل شدیم به جز حمایت جزئی از جانب بنیاد حامیان دانشگاه تهران که نفری پنج میلیون به هر کدام از ما تخصیص دادند که عملاً هزینه اخذ ویزا را نیز به سختی پوشش می داد.

دغدغۀ دیگر، عدم وجود نهاد مشخص برای سازماندهی موت کورت ها در دانشگاه تهران است. همین عدم سازماندهی مناسب باعث شده تا تمایل مربی گری تیم دانشگاه تهران توسط دانشجویان یا افراد دیگری از سایر دانشگاه باشد که آشفتگی دو چندانی را ایجاد می کند. در بسیاری از مواقع در دور حضوری با تیم هایی مواجه بودیم که مربی هایشان، اشخاص نامداری بودند که ما به کتاب هایشان برای مطالعه رجوع می کردیم. واضح است که میان اینکه مربی تیم، فرد صاحب نظر و شناخته شده ای در داوری باشد و اینکه یک تیم از چنین شخصی بی بهره باشد و بدون مربی حرفه ای به مسابقات حضوری اعزام شود، تفاوت بسیار زیادی است. این موضوع، خود می تواند علت موجهی برای لزوم وجود این ساز و کار رسمی و مشخص موت کورت در دانشگاه ها، بالاخص دانشگاه تهران به عنوان دانشگاه مادر باشد.

خانم فیروزکار: همین مسائلی که خانم عرب اشاره کردند باعث نا امیدی افراد و ترک تیم ها می شود. حتی این موضوع دربارۀ ما نیز اتفاق افتاد. در ابتدا اعضای تیم افراد دیگری بودند اما به واسطۀ چالش هایی که پیش آمد گروه را ترک کردند و تیم با اعضای جدید فعلی فعالیت خود را از سر گرفت. چالش دیگری هم که با آن مواجه هستیم فقدان هرگونه متر و معیار برای انتخاب اعضای تیم هست به نحوی که اشخاص برای تشکیل تیم محدود به دایرۀ ارتباطی خودشان هستند. در واقع باید انجمنی متشکل از متخصص زبان، استادان دانشگاه و سایر افراد متخصص باشند که متقاضیان شرکت در این مسابقات را بر اساس مهارت های مختلف ارزیابی کنند و حتی ممکن است استعداد دانشجویان در ارائه شفاهی لوایح یا پژوهش، به واسطۀ این ارزیابی ها آشکار شود.

خانم عرب: در بعضی از دانشگاه ها مانند دانشگاه علامه طباطبایی^(ره)، بحث ویس موت شناخته شده تر است، به نحوی که در این دانشگاه نهادی موسوم به آکادمی موت به سرپرستی یکی از استادان به فعالیت می پردازد. اما در دانشگاه تهران که از قدیم الایام علاوه بر جنبۀ علمی خود، دارای بعد سیاسی هم بوده، استادان شاید علی رغم میل خود برای همکاری، وقت این کار را نداشته باشند و یا تجربۀ کافی در زمینۀ موت کورت وجود نداشته باشد که ما پیشنهاد ایجاد این ساز و کار را به دانشگاه، برای رفع این چالش داده ایم.

مهم ترین توصیۀ شما برای شرکت کنندگان موت کورت های آتی چیست؟ از نظر شما مهم ترین معیارهای شرکت در مسابقات موت کورت برای علاقمندان چیست و چه مسائلی را باید در اولویت قرار دهند؟

آقای حسین زاده: بحث زبان بسیار مهم هست، گرچه به واسطه مراحل آماده سازی لایحه و پژوهش، زبان حقوقی و دامنۀ واژگان به خودی خود تقویت می شود اما در مرحلۀ حضوری، فرد می بایست در بداهه گویی با قدرت بسیاری عمل کند به نحوی که هرچه مهارت زبانی ما بیشتر باشد می توانیم امتیاز بیشتری در دور حضوری کسب کنیم. همواره چالش زبان با ما هست زیرا زمانی که فرضاً با دو تیم انگلیسی زبان مواجه می شویم آن ها حداقل بیست و چند سال به لحاظ زبانی از ما جلوتر هستند و انگلیسی زبان مادری شان است.

آقای فرحزادی: هوش هیجانی بسیار حائز اهمیت است. اینکه چگونه خود را در این کار تیمی با شرایط وقف دهیم، حمایتگر باشیم و خود را نسبت به هدف، فارغ از هر نتیجه ای که رخ خواهد داد، متعهد بدانیم از ضروری ترین مؤلفه های این مسیر است.

خانم عرب: بحث مهارت های چهارگانه زبان انگلیسی، اگر که قصد داشته باشیم به هدف مطلوبی دست یابیم، بسیار ضروری است. به علاوه، دانش و مهارت پژوهش در این فضا پیش از رسیدن به دور شفاهی یکی از مهم ترین عوامل شرکت در موت کورت است زیرا همانطور که پیش تر اشاره کردم، ما در این مسیر در بسیاری از مواقع از وجود راهنما، بی بهره هستیم و دانشجو خودش باید برای کسب این مهارت اقدام نماید. همچنین بحث لایحه نویسی هم معیار مهم دیگری برای شرکت است که باید به آن عنایت داشته باشیم.

خانم فیروزکار: مهم ترین فاکتور، روحیۀ صبوری و همکاری است زیرا از همان اول باید بدانیم در مسیری که قرار است قدم بگذاریم، هرگونه اتفاقی ممکن است رخ دهد. فردی که در موت کورت شرکت می کند باید توانایی تحمل و شنیدن مسائل جدید را داشته باشد. این موضوع بدین معنی است که افراد بایستی آنچه که سابقاً بوده اند کنار گذاشته و جرئت مواجهه با شرایط نو و یا کسب مهارت های نو را در خود ایجاد کنند. معیار اساسی دیگر نیز علاقه به یادگیری وافر است، یعنی اگر به فرض مثال، شما در بخش ماهوی مشغول به فعالیت در این مسیر باشید باید همیشه آمادگی مطالعه مقادیر بالایی از مطالب، حتی در بخش شکلی که بر عهدۀ شما نیست هم داشته باشید.

آیا منبعی هست که برای آشنایی بیشتر مشتاقین موضوع این موت کورت مدِّنظر شما باشد و قصد معرفی آن را داشته باشید؟

آقای حسین زاده: کتاب هایی که با موضوع داوری تجاری بین المللی و توسط نویسندگان برجستۀ این حوزه مانند پروفسور گری بورن و پروفسور مارگارت موزز تألیف شده اند.

خانم عرب: تماشای ویدیوهای موت کورت در یوتیوب.

آقای فرحزادی: کتاب های Art of Argument.

آیا نکته ای باقی مانده که دوست داشته باشید در اینجا بیان فرمایید؟

خانم عرب: تشکر ویژه از کسانی دارم که پیش تر در این فضا فعالیت داشتند، این عرصه را به حال خود رها نکردند، بستر مساعد را برای سایرین فراهم کردند و در هرجایی که لازم بوده تجربیاتشان را منتقل کردند. علیرغم اینکه ما در تیم خودمان با چالش هایی مثل نبود مربی یا تعویض اعضا مواجه شدیم، توانستیم از راهنمایی های مربی تیم دانشگاه علامه طباطبایی^(ره)، آقای جاوید بهره مند شویم زیرا که ایشان فراتر از سطح دانشگاهی و به عنوان یک اعتبار و حیثیت بین المللی به موضوع نگریستند و از هیچ مشورت و یاری در حق تیم ما دریغ نکردند.

همچنین از آقایان سید علی حسینی و آرش حق شناس برای تمامی زحمات و حمایت هایشان در برگزاری پری موت (دور آمادگی موت کورت در داخل کشور پیش از اعزام به مسابقات اصلی) که کمک شایانی به تیم های شرکت کننده کرد، سپاسگزارم.